مسجد سپهسالار تهران کجاست؟
مسجد سپهسالار؛ یکی از بزرگترین، قدیمی‌ترین و زیباترین مساجد شهر تهران است. نام جدید مسجد سپهسالار پس از انقلاب اسلامی؛ و پس از ترور کردن مرتضی مطهری، به مسجد آیت الله مطهری تغییر پیدا کرده است اما بسیاری از مردم هنوز هم آن را با نام قدیمیش می‌شناسند.
در زمان انقلاب، آیت الله خمینی، اداره‌ی مسجد را به محمد امامی کاشانی سپرد. معماری مسجد سپهسالار به دوران قاجار برمیگردد. علت نام‌گذاری آن، مؤسس مسجد است که میرزا حسین خان سپهسالار نام داشت. این مسجد شاهدی بر وقایع تاریخی و سیاسی و مذهبی بسیاری در شهر تهران بوده است. مسجد سپهسالار در سال ۱۲۵۸ ساخته شد اما در سال ۱۳۱۵ و به شماره ثبت ۲۶۰ در زمره‌ی آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
نام‌های مختلف مسجد سپهسالار
امروزه این مسجد را با نام مسجد مطهری می‌شناسند اما نام این مسجد در وقف نامه‌های این مسجد با عنوان مدرسه ناصریه آورده شده است. در سال ۱۳۰۴ هجری شمسی نام این مجموعه به دستور سید حسن مدرس به مجموعه سپهسالار تغییر پیدا کرد. پس از انقلاب نیز مجددا به مسجد و مدرسه عالی مطهری تغییر نام پیدا کرد.
موقعیت مسجد سپهسالار
مسجد سپهسالار در کنار مدرسه سپهسالار واقع در خیابان بهارستان است. این مسجد در گذشته به این دلیل در خیابان بهارستان ساخته شده است که با توجه به نزدیکی آن به بازار، سه راه امین حضور، کاخ گلستان و خیابان عین‌الدوله؛ از موقعیت بسیار مناسبی برخوردار بوده است. به همین دلیل مردم می‌توانستند دسترسی آسان‌تری به این مسجد داشته باشند. مسجد تاریخی سپهسالار؛ جنب ساختمان شورای ملی قدیمی قرار گرفته است.
مسجد باشکوه سپهسالار؛ یک بنای مذهبی زیبا
این مسجد، با معماری باشکوه و زیبای خود؛ یکی از زیباترین و بااهمیت‌ترین جاذبه‌های مذهبی و تاریخی در شهر تهران است که امروزه تبدیل به یکی از اماکن گردشگری کشور شده است. مسجد سپهسالار با معماری بی‌نظیر ایرانی و اسلامی خود تقریبا تمام مؤلفه‌های معماری ایرانی را در خود جای داده است و بنایی عظیم و باشکوه به حساب می‌آید.
این مسجد نخستین مسجد دوران قاجار می‌باشد که به دست صدر اعظم ناصر‌الدین شاه؛ میرزا حسین خان سپهسالار قزوینی بنا شده است. البته لازم به دکر است که میرزا حسین خان؛ ساخت مسجد را در سال ۱۲۵۸ هجری شمسی و به توصیه‌ی حاجی پیرزاده نائینی آغاز کرد و در سال ۱۲۶۰ از دنیا رفت و مسجد ناتمام ماند. این مسجد بعدها به دست برادر میرزا حسین خان یعنی یحیی خان مشیر الدوله تکمیل گردید.
تکمیل مجموعه
پس از انقلاب اسلامی ایران و در سال ۱۳۵۷ هجری شمسی، بازسازی‌هایی اساسی در گنبد مسجد سپهسالار توسط مهندس سعیدی صورت پذیرفت. این بنا در طول سالیان، بارها توسط نایب التولیه مرمت و بازسازی شده است. حتی زیرسازی‌ها و محکم کاریهایی نیز برای مسجد و مدرسه سپهسالار انجام پذیرفته است که بسیار شایان توجه است و به طول عمر بنا کمک کرده است.
پس از یحیی خان مشیر الدوله نیز، بخش‌هایی از مسجد مرمت شد و تزیینات خاصی به آن اضافه شد. مثلا در سال ۱۳۲۰ در محل گلخانه‌ی مسجد، دارالقرآن ساخته شد. در مجموع؛ ساخت و تکمیل مجموعه سپهسالار حدود ۵ سال طول کشید.
میرزا حسین خان سپهسالار قزوینی که بود؟
میرزا حسین خان سپهسالار قزوینی، ملقب به مشیر الدوله بود. وی در سال ۱۲۰۶ هجری شمسی به دنیا آمد و در سال ۱۲۶۰ یعنی درست دو سال پس از شروع احداث مسجد سپهسالار؛ از دنیا رفت. میرزا حسین قزوینی به مدت دو سال صدر اعظم زمان قاجار بود. او فرزند میرزا محمد نبی قزوینی و برادر میرزا یحیی قزوینی بود. در دارالفنون تحصیل کرد و به دو زبان فرانسه و انگلیسی تسلط کافی داشت. مشیر الدوله در زمانی که امیر کبیر صدر اعظم ایران بود، به عنوان کارپرداز ایران در هندوستان خدمت میکرد. سپس به مقام کنسولگری ایران در تفلیس نائل شد.
مشیر الدوله بخش اعظمی از پیشرفت و ترقی خود را مرهون شخص امیر کبیر بود. پدر میرزا حسین خان از نزدیکان امیر کبیر بود و او به لطف امیر کبیر در خارج از کشور تحصیلات خود را ادامه داد و زبان آموخت و پیشرفت کرد. در واقع کسی که مشیر الدوله را به خارجه فرستاد، امیر کبیر بود.
مشیرالدوله؛ به مدت ۱۰ سال وزیر مختار ایران در استانبول و به مدت دو سال سفیر ایران در این شهر بود. او ۲۰ سال در خارج از ایران خدمت کرد که ۱۲ سال آن را در استانبول زندگی کرده است. میرزا حسین خان با تجربه و لمس جریان‌های مشروطه طلبی اروپا در عثمانی، با تکاپوهای مشروطه خواهی آشنایی پیدا کرد.
خدمات میرزا حسین خان
میرزا حسین خان سپهسالار بعد از عباس میرزا و امیر کبیر، نماینده‌ی اصلاحات در حکومت قاجار است. وی موفق به انجام اصلاحات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی شد. مدرسه‌ی نظامی برای تربیت نیروهای ارتشی و نظامی تأسیس کرد و روزنامه‌هایی برای تقویت آگاهی عمومی تأسیس نمود. صندوق شکایاتی به نام صندوق عرایض برای رسیدگی شاه به شکایات مردم تأسیس نمود و خدمات بسیاری به عامه‌ی مردم کرد. اما عمده‌ی شهرت او بخاطر مسجد سپهسالار و مدرسه سپهسالار است و اغلب کسانی که از او یاد می‌کنند، او را با این بنای تاریخی می‌شناسند.
معماری منحصر به فرد مسجد سپهسالار
معمار اصلی این مسجد و مدرسه، استاد حسن معمار قمی بود که ساخت مسجد و مدرسه سپهسالار را از روی طرح مهندس مهدی خان ممتحن الدوله شقاقی به اجرا در آورد. استاد ابوالحسن خان و استاد جعفر خان معمار نیز در ساخت مسجد سپهسالار و مدرسه سپهسالار همکاری کرده‌اند.
بنای مسجد سپهسالار، ترکیبی زیبا از معماری مساجد ایرانی و مساجد استانبول است. مهندس مهدی خان ممتحن الدوله؛ طرح مسجد سپهسالار و مدرسه‌ی سپهسالار را با الهام از مسجد جامع و مدرسه چهارباغ اصفهان و همچنین مسجد ایاصوفیه واقع در استانبول خلق کرده است.
طرح گنبد و گلدسته‌ها و مناره‌های مسجد سپهسالار
گنبد مسجد سپهسالار از گنبدهای مساجد ترکیه الگوبرداری شده است و به شکل دو گوش و خوابیده ساخته شده است. این مسجد ۸ گلدسته دارد که این تعداد، بیشتر از تعداد گلدسته‌های مساجد ایرانی است و از این نظر با مساجد معمولی بسیار متفاوت است.
در بنای مسجد سپهسالار و مدرسه عالی سپهسالار از ۸ مناره بلند استفاده شده است که ساخته شده با آجر و تزیین شده با کاشی‌کاری‌های بسیار زیبا و چشم‌نواز هستند. مناره‌های مسجد سپهسالار بسیار مرتفع هستند. بلندترین مناره‌ی این مسجد؛ ۳۷ متر و کوتاه‌ترین مناره آن ۲۵ متر ارتفاع دارد.
ساختمان دیدنی مسجد سپهسالار شامل چه بخش‌هایی است؟
ساختمان مسجد سپهسالار شامل یک گنبد بزرگ با چهار ایوان، دو شبستان با چهل ستون، جلوخان و سردر و دهلیز، ۶۰ حجره واقع در دو طبقه، هشت گلدسته و مناره، حوض و باغچه و حیاط بزرگ، مخزن آب و یک کتابخانه است. مصالح ساختمانی اصلی در ساخت بنا، آجر می‌باشد.
نقشه‌ی مسجد سپهسالار
مسجد سپهسالار در گذشته به عمارت بهارستان (ساختمان قدیمی شورای ملی) متصل بود اما با ساخت کتابخانه‌ی معروف آن، در سال ۱۳۴۲ از هم جدا شدند. مسجد دارای ۶ ورودی است که سردر و درب بزرگ آهنین زیبای آن در کنار ورودی مدرسه سپهسالار، ورودی غربی مسجد سپهسالار است که این ورودی در حاشیه‌ی اصلی خیابان بهارستان است. ورودی‌های مسجد سپهسالار شامل یک ورودی زنانه و یک ورودی مردانه است.
مسجد سپهسالار دارای صحن بزرگ چهار گوش است که دارای چهار ایوان است و به حیاط مرکزی نیز معروف است. ایوان‌ها هر کدام ۱۸ متر هستند و در ایوان‌ها تعداد ۶۰ حجره وجود دارد که محل سکونت طلاب در این مسجد ساخته شده‌اند.
ایوان اصلی و بزرگ مسجد سپهسالار در جنوب بنا قرار دارد که به مقصوره و یک گنبد بزرگ منتهی می‌شود. دو گلدسته در بالای ایوان شمالی قرار دارند که ساعت بزرگی با سه ناقوس بزرگ بین آن‌ها واقع شده است. ساخت این ساعت در سال ۱۸۸۰ میلادی در فرانسه انجام شده است. یک رویه‌ی ساعت به سمت حیاط اصلی مدرسه سپهسالار و رویه‌ی دیگر آن به سوی عمارت بهارستان است. اتاقکی که ساعت در آن واقع شده است دارای طول، عرض و ارتفاعی حدود ۵ متر است. تمام بدنه‌ی این ساعت؛ به زیبایی کاشی‌کاری شده است.
شبستان و چهل شیر
مسجد سپهسالار دارای یک شبستان بزرگ است که به آن گنبد خانه نیز می‌گویند. مساحت گنبدخانه مسجد سپهسالار حدود ۱۶۰۰ متر مربع است. گنبد بنا؛ با معماری بینظیری که دارد، اشراف و دید کافی به شبستان دارد. این شبستان، همان شبستان تابستانی مسجد سپهسالار است. مسجد سپهسالار دارای یک شبستان زمستانی با ۴۴ ستون سنگی است که هر چهار ستون دارای یک سقف گنبدی گچبری شده‌ی زیباست.
الگوی گنبدخانه مشابه با طرح مساجد و مدارس قدیمی ایران است. البته طراحی آن یکی از تحولات معماری ایرانی به حساب می‌آید. گنبدخانه‌ی مسجد سپهسالار دارای ۴ پایه به سمت شبستان است اما ستون‌ها قابل رؤیت نیستند. با توجه به ارتفاع زیاد این پایه‌ها، جریان هوا به خوبی در گنبدخانه جریان پیدا میکند و تهویه‌ی مناسبی ایجاد میکند.
قبلا در محل این شبستان، یک حوض بزرگ وجود داشت که وضوخانه‌ی مسجد و معروف به حوض چهل شیر بود. آب این وضوخانه، آشامیدنی بود و از قنات تأمین می‌شد.
محراب و تزیینات مسجد سپهسالار
تزیینات مسجد سپهسالار بیشتر به معماری دوران زندیه مشابهت دارد و چندان شبیه به معماری مساجد دوران قاجار نیست. نمای شبستان محراب مسجد سپهسالار از سنگ مرمر ساخته شده است. قسمت بالای محراب مقرنس و گچبری شده است. محراب شبستان از ابتدا به شکل آجری ساخته شده بود اما در سال ۱۳۵۰ استاد محمدحسین شکل آبادی و استاد حسین لرزاده، مقرنس‌ها و گچ‌بری‌های اسلیمی و کتیبه‌های خطاطی شده را ساختند. این گچ‌بری‌ها جلوه‌ی زیبا و باشکوهی به محراب بخشیده‌اند.
سنگ‌تراشی‌های بسیار زیبا و ظریف و همچنین رنگ آمیزی‌های خاص کاشی‌کاری‌ها، از زیبایی‌های چشم نواز این مسجد زیبا به حساب می‌آیند. مسجد سپهسالار دارای یک طاق معلق با کتیبه‌های زیباست که جلوه‌ی هنری خاصی به مسجد بخشیده است.
مسجد سپهسالار از آجر ساخته شده است. با این حال، تزیینات مسجد از سنگ مرمر، گچبری و کاشی‌کاری‌های بسیار زیبا تشکیل شده است. تزیینات مسجد شامل مقرنس‌ها، یزدی‌بندی‌ها، گچبری، کاشی‌کاری و کاسه‌بندی می‌باشد. درب حجره‌ها و درب اصلی شبستان مسجد سپهسالار دارای تزیینات چوبی نیز می‌باشد. پشت پنجره‌های بنا و درب غربی ورودی، تزیینات فلزی دارند.
کتابخانه‌ی مسجد سپهسالار
یکی از برجسته‌ترین بخش‌های مسجد سپهسالار، کتابخانه‌ی آن است. کتابخانه در واقع مهمترین بخش مسجد است. کتابخانه‌ی مسجد سپهسالار در سال ۱۲۵۹ توسط یک معمار فرانسوی به نام ماکسیم سیرو ساخته شد. در همین سال، میرزا حسین خان سپهسالار، کتابخانه‌ی اعتضادالسلطنه که ۴۰۰۰ جلدی بود را خرید و با این کار اهمیت مسجد را دو چندان نمود. در حال حاضر چیزی بالغ بر ۴۲۰۰ نسخه کتاب خطی و حدود ۱۰۰۰۰ جلد کتاب چاپ سنگی در کتابخانه‌ی مسجد سپهسالار وجود دارد. فرهنگستان ایران نیز برای اولین بار در کتابخانه‌ی مسجد سپهسالار قرار گرفت.
کتابخانه‌ی بزرگ مسجد سپهسالار؛ اکنون به یک نمایشگاه دائمی از آثار تاریخی و فرهنگی و هنری تبدیل شده است. این مجموعه آثار قدیمی شامل آثار میرزا طاهر تنکابنی و کتاب‌های سید محمد صادق طباطبایی نیز می‌شود. در این کتابخانه، گنجینه‌ی ارزشمندی از آثار فرهنگی وجود دارد.
اهمیت و وقایع مسجد سپهسالار
مهمترین واقعه‌ای که در مسجد سپهسالار رخ داده است مربوط به سیزدهم آبان ماه سال ۱۳۲۸ هجری شمسی می‌شود. در این تاریخ، وزیر دربار پهلوی دوم؛ عبدالحسین هژیر در مراسم عزاداری محرم در شبستان مسجد سپهسالار ترور شد. اهمیت مسجد سپهسالار نه تنها به معماری زیبا و بی‌نظیر آن برمیگردد، بلکه به دلیل تأثیر مذهبی و فرهنگی در دوره‌ی نود و نیز واقعه‌ی تاریخی ترور عبدالحسین هژیر نیز می‌باشد.
چند ترور نافرجام نیز در این مسجد و یا مسیرهای مسجد صورت گرفته است از جمله ترور نافرجام سید حسن مدرس در مسیر رفت و آمدش به مسجد سپهسالار، ترور نافرجام حسین اعلم در این مسجد و ترور اشتباهی واعظ قزوینی به جای ملک الشعرا بهار.
مسجد بزرگ سپهسالار مانند بسیاری از مساجد بزرگ و مهم و معروف، خاستگاه بسیاری تجمعات و نهضت‌ها و حرکات مردمی مخصوصا در دوران مشروطه بوده است.
در سال ۱۳۲۶ قمری هنگام به توپ بستن مجلس، مسجد سپهسالار به پایگاهی برای نهضت و مقاومت مردم و مشروطه‌خواهان بدل شده بود. پس از آن هم مدرسه و هم مسجد به دست قزاق‌ها افتاد و بنای مسجد سپهسالار و مدرسه عالی سپهسلار صدماتی متحمل شد و به مدت یک سال تعطیل بود. اما بعدها به همت حاج صدر الدوله مجدد بازگشایی شد و فعالیت‌ها در آن از سر گرفته شدند.
وقایع تاریخی دیگری که در زمان تأسیس و بنای مسجد سپهسالار و بعد از آن روی داده‌اند و در میدان بهارستان به وقوع پیوسته‌اند میتوان به تظاهرات طرفداران مرحوم مصدق و تجمعات سیاسی آن دوران، ترور صدر اعظم قاجارها یعنی میرزا علی اصغر خان اتابک و به توپ بستن مجلس شورای ملی اشاره کرد. همچنین، اولین فرهنگستان ایران در مسجد سپهسالار واقع شده است. در این فرهنگستان، جلسات فرهنگی زیادی بر پا می‌شد.
نکات حائز اهمیت مجموعه
یکی دیگر از نکات حائز اهمیت این مسجد، وجود مدرسه سپهسالار در کنار آن است. همچنین، همانطور که پیش از این نیز گفته شد، وجود کتابخانه‌ی مسجد سپهسالار نیز بر ارزش و اهمیت فرهنگی و تاریخی آن افزوده است.
مسجد سپهسالار علاوه بر هنر معماری شکوهمندی که به رخ می‌کشد و با تمام بناهای فرهنگی و مذهبی هم دوره‌ی خود تفاوت‌های بسیاری دارد؛ به دلیل قرار گرفتن به عنوان کانون مبارزات اصلاح طلبانه در دوران مشروطیت؛ قرار گرفتن به عنوان یک مدرسه‌ی بزرگ دینی و مذهبی و وجود استادان و طلاب و واعضاء برجسته در خود، از اهمیت بالایی برخوردار شد.
فضاسازی، طراحی، نقشه و تقسیم‌بندی مسجد سپهسالار، معماری این مسجد را از سایر آثار تاریخی اسلامی مجزا ساخته است و آن را بااهمیت‌تر کرده است. حتی در زمان قاجار، بازاری در حجره‌های مدرسه‌ی سپهسالار برپا می‌شد و مردم چیزهای مورد نیاز خود را از آن‌جا تهیه می‌کردند و نیازی به بازار رفتن نداشتند. مراسم مذهبی مانند عزاداری محرم هم در مسجد سپهسالار برگزار می‌شد که در نوع خود از ویژگی‌های مهم مسجد به حساب می‌آید.
مسجد سپهسالار دارای باغچه‌های باصفا و حوض بزرگ زیبایی در حیاط اصلی آن است که بر زیبایی‌های آن می‌افزایند.
جاذبه‌های اطراف مسجد سپهسالار
در محدوده و اطراف مسجد سپهسالار و مدرسه‌ی سپهسالار، بناهای تاریخی معروفی همچون ساختمان بهارستان یا مجلس شورای ملی، باغ ملی تهران، کاخ و موزه گلستان، عمارت و باغ فخرالدوله، بازار تهران و خیابان ناصر خسرو واقع شده‌اند.
کاشی‌کاری‌های زیبا و بی‌بدیل در مسجد سپهسالار
در معماری بی‌نظیر و زیبای مسجد سپهسالار، کاشی‌کاری‌های عظیم و زیبایی انجام گرفته است. این کاشی‌ها با رنگ‌های جلوه‌گر و چشم‌نوازشان و با طرح‌های رنگارنگ مصور خشتی خود، شکوه بینظیری به مسجد بخشیده‌اند. طراحی‌های رنگی این کاشی‌ها؛ ترکیبی جالب از طبیعت زنده، طرح‌های بی‌جان و پیکره‌های انسانی هستند. این آثار نه تنها جلوه‌گاه فرهنگ باستانی و تاریخی ایران، بلکه اندکی نیز متأثر از هنرهای کار شده در بناهای غربی است.
کاشی‌کاری در مسجد سپهسالار هفت رنگ، معقلی، خشتی و معرق است که به صورت اسلیمی و گره‌چینی و همچنین معرق‌های برجسته اجرا شده است.
این کاشی‌های رنگارنگ کار شده بر دیوارهای مسجد سپهسالار، دارای یک عدم تقارن و توازن و نوعی پراکندگی در طرح و نقش‌ها وجود دارد که علت آن عدم وجود طرح از پیش تعیین شده برای تزیینات مسجد است. دلیل دیگر آن است که ممکن است برای تسریع پیش‌برد کار، طراحی‌ها با دقت انجام نشده باشد. نقاشانی که روی این کاشی‌ها کار می‌کرده‌اند در جاهای مختلفی، با کم و زیاد کردن غلظت رنگ‌های گل‌ها و طرح‌های موجود روی کاشی‌ها، سعی کرده‌اند در طراحی ایجاد حجم کنند.
مدرسه سپهسالار یا مدرسه عالی مطهری
اولین فعالیت‌های جدی آموزشی و آن هم در زمینه‌ی علوم دینی و اسلامی، با همت میرزا ابوالفضل مجتهد تهرانی و با حضور حدود ۵۰ طلبه آغاز شد.
اساتید بزرگ و برجسته‌ای در مدرسه سپهسالار تدریس می‌کردند. در این مدرسه انواع کلاس‌ها برگزار می‌شد. شبستان تابستانی مسجد سپهسالار دو بخش مجزا جهت تدریس داشت. همچنین، در بخش پشت ایوان شمالی؛ یک مدرسه دیگر قرار دارد. گلخانه نیز مکانی جهت تدریس و مجالس وعظ واعظان و سخنرانان بزرگ بوده است که امروزه به عنوان دارالقرآن شناخته می‌شود.
مدرس‌ها، بخش‌هایی از مسجد سپهسالار بودند که در شبستان تابستانی مسجد واقع شده‌اند و از آن‌ها برای کلاس‌های درس استفاده می‌شده است. در مدرسه عالی سپهسالار بیشترین چیزی که تدریس می‌شده است، علوم اسلامی بوده است.
از اساتید برجسته و واعظان معروفی که در مسجد سپهسالار و مدرسه عالی سپهسالار به تدریس، وعظ و سخنرانی پرداخته‌اند میتوان صدر بلاغی، راشد، محمد کاظم عصار، بدیع الزمان فروزانفر، محمد تقی فلسفی، مهدی حائری یزدی و محی‌الدین الهی قمشه‌ای را نام برد.
پس از تأسیس دانشگاه تهران، مدرسه‌ی عالی سپهسالار تبدیل به دانشکده علوم معقول و منقول شده است.
اولین نماز در مسجد سپهسالار
نخستین امام جماعت مسجد سپهسالار، سید جعفر شوشتری است که در مسیر سفر به مشهد مقدس و در زمانی که مسجد هنوز تکمیل نشده بود به تهران می‌رسد و به اقامه نماز در این مسجد می‌پردازد. نام او به عنوان اولین امام جماعت مسجد سپهسالار ثبت شده است. اولین نماز جماعت به امامت سید جعفر شوشتری در نیمه‌ی ماه مبارک رمضان با حدود ۲۵ هزار نفر نمازگزار برگزار شده است.
آدرس مسجد تاریخی سپهسالار
آدرس دقیق مجموعه‌ی سپهسالار، تهران، واقع در میدان بهارستان و در جنوب کاخ بهارستان است. مسجد سپهسالار در مصطفی خمینی (خیابان سیروس سابق) و بر خیابان علامه شریف رضی در کنار مدرسه سپهسالار و ساختمان قدیمی شورای ملی قرار دارد.
اگر برای بازدید از مسجد سپهسالار از اتومبیل شخصی خود استفاده میکنید، میتوانید اتومبیل خود را در یک پارکینگ عمومی که در محدوده‌ی نزدیک به مسجد قرار دارد پارک کنید. البته میتوانید از وسایل نقلیه عمومی از قبیل تاکسی، مترو و اتوبوس نیز استفاده کنید. نزدیکترین ایستگاه مترو به مسجد سپهسالار؛ ایستگاه بهارستان است که تا مسجد حدود ۱۰ الی ۱۵ دقیقه مسیر پیاده‌روی دارد. اگر از اتوبوس استفاده میکنید، میتوانید ایستگاه بهارستان ابوذر پیاده شوید که تا مسجد سپهسالار یک فاصله‌ی کوتاه حدودا ۶۰ متری دارد. با توجه به طرح ترافیک خیابان جمهوری، بهترین راه برای رفتن به مسجد سپهسالار؛ استفاده از وسایل نقلیه عمومی است.
نحوه‌ی بازدید از مسجد سپهسالار
بازدید کردن از مسجد سپهسالار و یا بهتر بگوییم؛ مجموعه‌ی سپهسالار، برای عموم مردم آزاد نمی‌باشد و تنها هنگام اذان قابل بازدید است. اگر قصد دیدن این بنای تاریخی را در ساعات دیگر روز دارید باید هماهنگی‌های لازم را از قبل انجام دهید و اجازه‌ی ورود به مسجد را دریافت کنید. هر چند در سال ممکن است بعضی مراسم مذهبی با حضور سخنرانان برجسته در این مسجد برگزار شوند. بهترین زمان برای دیدن کردن از مسجد سپهسالار؛ در طول روز و پیش از غروب آفتاب است. یعنی زمانی که به دلیل نور روز، جلوه و شکوه و عظمت این بنای مذهبی تاریخی به خوبی قابل رؤیت باشد.
