گورستان متفقین؛ آرامستانی با ردپای جنگ جهانی اول و دوم در ایران
شاید هر جا بنشینید و اسمی از جنگ جهانی اول و دوم به میان بیاید. این داستان را زیاد می‌شنوید که ایران در جنگ‌های جهانی اول و دوم بی‌طرف بود ولی ناخواسته آن را وارد جنگ کردند. خوب برای این‌که بدانید آیا واقعا ایران در جنگ جهانی بود یا نه؟ باید ردپای آن را در باغ قلهک تهران و در گورستان متفقین پیدا کرد.
پس همراه ما در تهران مبله باشید تا با شما گشتی در این گورستان تهران بزنیم. اینجا با معرفی تاریخچه قبرستان تاریخی متفقین تهران، جاذبه‌های دیدنی قبرستان، موقعیت و مکان قرارگیری و سرگذشت آن بیشتر آشنا می‌شوید.
گورستان متفقین کجاست؟
گورستان متفقین در تهران یکی از گورستان های تاریخی ایران است که در خیابان شریعتی، حدفاصل خیابان دولت و پل صدر در محله قلهک قرار دارد.
این گورستان که به اسم گورستان جنگی ایران و گورستان دولت هم شناخته می‌شود در باغ بزرگ و زیبای قلهک است. اینجا محل دفن کشته‌شدگان جنگ جهانی اول و دوم است و به جای آن که این افراد را به زادگاه‌شان بفرستند، اینجا دفن کرده‌اند.
داستان آرامستان متفقین در تهران چیست؟
گورستان متفقین روزگاری اقامتگاه سفارت بریتانیا بود و با آمدن الیزابت دوم به ایران، وقتی چشمش به باغ قلهک افتاد دستور داد تا در گوشه‌ای از باغ گورستان بین‌المللی تاسیس شود.
اینجا را می‌توان آرامگاه بین‌المللی نمادی دانست که در بسیاری از نقاط دنیا هم وجود دارد. البته داستان زیادی در مورد کسانی که اینجا دفن شدهاند وجود دارد.
خیلی‌ها معتقدند مرده‌ای در اینجا دفن نشده است، هر چند نمی‌توان بقایای اجساد خیلی از نظامیان انگلیسی که در نقاط مختلف ایران کشته شدهاند را انکار کرد، چرا که بیشتر این افراد به اینجا منتقل و دفن شدهاند.
گورستان متفقین تهران تقریبا 600 مورد سنگ قبر دارد که قد و قواره‌های آنها هم‌اندازه، منظم و یکسان است. البته تنوع زیادی بین سنگ قبرها وجود دارد که بر روی هریک از آنها نام، ملیت و درجه افراد حک شده است.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس Alireza Marvi
بیشتر بخوانید: رستوران های خاص تهران، خوردنی‌هایی که تمامی ندارد
معماری و یادبودهای گورستان متفقین
اولین چیزی که در بازدید از گورستان متفقین به چشم می‌آید یک در چوبی قدیمی شکل است که شما را به سمت یک باغ زیبا و سرسبز می‌رساند.
بعد از ورودی چوبی گورستان متفقین در تهران، چیزی که در نگاه اول می‌بینید بنای گنبدی شکلی با سبک معماری ایرانی است که شما را به یاد مزار یکی از شعرای عارف یا امامزادگان می‌اندازد.
شاید جالب باشد که بدانید این بنای یادبود برای کشته‌شدگان بی‌نام‌و‌نشانی است که در زمان جنگ جهانی اول و دوم اطلاعات دقیقی از هویت خود نداشتند. در هر طرف بنای گنبدی شکل گورستان به‌صورت قرینه، هشت کتیبه یادبود وجود دارد که روی آنها بیش از چهار هزار نام نوشته شده است.
این قبرستان 3000 متر مساحت دارد و با صلیبی بلند که در وسط آن نمایان است منظره‌ای تامل برانگیزی را ایجاد کرده و همه را کنجکاو می‌کند.
بیشتر بخوانید: هر آنچه باید درباره قبرستان دولاب بدانید!
چه کسانی در آرامستان متفقین در تهران دفن شدند؟
در گورستان متفقین تهران خیلی از سربازان کشورهای متفقین مثل لهستان، بریتانیا و آمریکا و سایر ملل دفن شدند. اینجا علاوه بر سربازان نظامی بعضی از دیپلمات‌های انگلیسی و اعضای خانواده‌های آنان هم در این گورستان دفن شدند.
البته در میان کسانی که اینجا دفن شدهاند، یادبود چند هندی و عراقی هم دیده می‌شود که در نیروهای مسلح انگلیس بودند و پس از کشته شدن اجازه داده شد تا جنازه‌های آنان در گورستان تهران دفن شود.
اینجا شما گورهایی را می‌بینید که تنها یادمانی برای افراد است و پیکری در آنها دفن نشده است.
بیشتر بخوانید: باغ موزه قصر یا زندان قصر سابق!
هر آنچه که باید از باغ قلهک تهران بدانیم
باغ قلهک تهران، یکی از جاهای دیدنی تهران است که رازهای تاریخی و سیاسی زیادی دارد. این باغ با 170 سال سن، خاطرات فراوانی را در محله قلهک به خود دیده است. اینجا بازمانده‌ای سرسبز از منطقه قدیمی و خوش آب‌وهوای قلهک است که روزگاری توسط محمد‌شاه قاجار به دولت انگلستان اجاره داده شده بود.
این باغ از قدیم اقامتگاه تابستانی سفارت انگلستان بود، جای که بعدها در آن محفل‌ها و جلسات بسیاری برگزار می‌شد و این جلسات تاثیر زیادی در تاریخ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران داشت.
شاید آن زمان که وزیر مختار انگلیس سرجان کمپبل در ایران حضور داشت، فکرش را نمی‌کرد که باغ اجاره‌ای روزی محل مناقشات سیاسی انگلیس شود.
با توجه به اسنادی که وجود دارد سفارت انگلیس باغ قلهک را تابستان‌ها برای استراحت و تفرج اجاره می‌کردند. این سخاوت شاهانه در زمان محمد شاه قاجار اعتبار فراوانی به وزیر مختار انگلیس داد. شاید همین باغ باعث افزایش شخصیت و اعتبار انگلیس در بین دیگر عوامل کشورهای خارجی در ایران شد.
چون در آن زمان سفارت دولت انگلستان یک جای کوچکی را در حوالی دروازه حضرت عبدالعظیم حسنی داشت که آنچنان هم مشهور نبود.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس Behrad Moudi
از بین تمامی جلسات برپاشده در باغ قلهک، مرموزترین جلسه نشست‌های فراماسونی‌ها بود که در این باغ برپا شد. در دوره پهلوی اول و در پی اختلاف بین رضاخان و محمدعلی فروغی، دست‌های پرقدرت و نامرئی فراماسون‌ها از باغ قلهك بیرون آمد و رضاشاه را مجبور به بازگرداندن فروغی كرد.
همین دلیل باعث شد کشورهای انگلیس و آمریکا سعی كنند که در امور داخلی و خارجی ایران دخالت کنند و تاریخ ایران را برهم زنند. البته که پادشاهی محمدرضا شاه یكی از نتایج همین جلسات مرموز باغ قلهک بود.
گذشته از همه این داستان‌های مرموز، باغ قلهک رازهای فراوانی دارد كه هر کدام به تنهایی می‌تواند گره‌های فراوانی از تاریخ نادانسته ایران باز کند.
گورستان متفقین هم در قسمت جنوبی باغ قرار دارد و سال‌هاست که درب آنجا بسته است و کسی حق رفتن به آنجا را بدون هماهنگی ندارد. خلاصه که می‌توان گفت باغ قلهک جایی است که از آنجا صدای زمزمه وطن‌فروشی به گوش می‌رسد و روزهای پرفراز و نشیبی را در طول تاریخ پشت سر گذاشته است.
بیشتر بخوانید: مکان‌های دیدنی و تفریحی شمال تهران
آدرس گورستان متفقین
تهران، خیابان شریعتی، حدفاصل خیابان دولت و پل صدر، محله قلهک، جنوب باغ قلهک،پلاک 493
راه‌های دسترسی به گورستان متفقین
تجریش به کهریزک و ایستگاه قلهک است که با 500 متر پیاده‌روی می‌توانید به درب خیابان دولت برسید و از این قبرستان دیدن کنید.
اما اگر برای رفتن به گورستان متفقین می‌خواهید از اتوبوس استفاده کنید باید به خط اتوبوس‌رانی پیچ شمیران به سمت میدان قدس بروید و در ایستگاه قلهک پیاده شده و با 300 متر پیاده‌روی به این گورستان بروید. البته که دیوار آجری حاشیه خیابان دولت نشانه خوبی برای یافتن این گورستان در محله قلهک است.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس Kambiz Pm
بیشتر بخوانید: تاکسی های خطی تهران برای یک تهران‌گردی بی‌دردسر
ساعات بازدید از گورستان متفقین در تهران
شاید روزگاری باغ قلهک و جاهای دیدنی آن مثل گورستان متفقین، تنها جایی بود که برای برگزاری جلسه‌ها و استفاده‌های مختلف انگلیسی‌‌ها و سایر کشورهای جهان بود که به ایران می‌آمدند.
حالا اینجا بیش از یک قرن است که در تصرف انگلیسی‌هاست و با پیگیری‌های فراوان هنوز هم نتوانسته به عنوان یک اثر ملی بازدید عمومی بگیرد.
پس اگر قصد بازدید از گورستان متفقین تهران را دارید باید با مجوز سازمان گردشگری تهران به تماشای این گورستان به یادماندنی بروید.
بیشتر بخوانید: معرفی تمامی محله های شهر تهران
سوالات متداول
گورستان متفقین کجاست؟
این گورستان در تهران، خیابان شریعتی، حدفاصل خیابان دولت و پل صدر، محله قلهک و پلاک 493 قرار دارد.
چه کسانی در گورستان متفقین دفن شدهاند؟
سربازان متفقین جنگ‌های جهانی اول و دوم و نظامیان بعضی از دیپلمات‌های انگلیسی و خانواده‌های آنان در این گورستان دفن شدند.
راه‌های دسترسی به گورستان متفقین چیست؟
نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به گورستان متفقین، ایستگاه قلهک در خط یک و در مسیر تجریش به کهریزک است. ایستگاه اتوبوس قلهک هم در خط اتوبوس‌رانی پیچ شمیران به میدان قدس یکی دیگر از مسیرهای دسترسی به گورستان قلهک است.
آیا امکان بازدید از گورستان متفقین است؟
در حال حاضر امکان بازدید از گورستان متفقین برای عموم وجود ندارد.
