باغ فردوس ؛ موزه سینما ایران

اگر بخواهیم مختصری درباره باغ فردوس بگوییم یاید اشاره کنیم که همه چیز از ۱۷۰ سال پیش و در زمانی که محمد خان قاجار، نوه فتحعلی شاه قاجار دستور داد تا در محله محمودیه برایش کاخی بنا کنند آغاز شد. از این کاخ یاد شده امروزه چیزی باقی نمانده چرا که با مرگ محمد خان ساخت این کاخ نیمه تمام ماند. اما با ساخت کاخ در آن منطقه دیگر درباریان نیز شروع به ساخت عمارت ها و کاخ هایی در نزدیکی این محله کردن. یمکی از این عمارت ها عمارت باغ فردوس است که توسط معیر الممالک ساخته شد. معیر الممالک از داماد های فتحعلی شاه بود که دستور بنای این باغ و عمارت درون آن را صادر کرد.

این باغ به سبک و سیاق باغ های ایرانی و به شیوه ی چهارباغ ساخته شده است که توسط جویبار های کوچک به چهار قسمت مجزا تقسیم بندی شده. اما عمارت باغ فردوس که دارای دو طبقه است تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی است به همین ترتیب در این عمارت میتوان نشانه هایی از معماری در دوره قاجار را دید.این باغ و عمارت درواقع هدیه فتحعلی شاه به داماد و دخترش بود، معیر الممالک با تعمیر کامل کردن ساخت بخش جنوبی این بنا جشن عروسی خود را در آن برپا کرد. بعد از مرگ او اما ایتن باغ به پسرش یعنی دوستعلی خان رسید. او علاقه ای به حفظ این عمارت نداشت و بجای اقامت گزیدن در آ« همیشه در مراجعاتش به این باغ چادر خود را زیر درخت چناری برپا میکرد.

او حتی سنگ های مرمر این باغ را کند و در مدرسه نظام فعلی که به عمارت امیریه مشهور بود به کار برد. تا اینکه شخص معماری به نام حاجی میرزا حسین این عمارت و باغ را خریداری کرد و شروع بع مرمت آن کرد. صاحبان بعدی این باغ به ترتیب میرزا حسین تهرانی، میرزا اسماعیل خان امین الممالک و محمد ولی خان سپهسالار تنکابنی نام داشتند. محمد سپهسالار در حفظ و مرمت این باغ بسیار اهتمام ورزید او چندین حوض و فواره در این باغ احداث کرد و همچنین قناتی در این باغ دایر کرد تا آب باغ تامین شود، اما طولی نکشید که او مجبور شد این باغ را به سبب بدهکاری اش به تجارت خانه طومانیانس به آنها واگذار کند. وزارت خانه طومانیانس نیز چند سال بعد به علت بدهکاری که به دولت داشت این عمارت را در اختیار دولت قرار داد.

در سال 1316 بود که این عمارت به دست علی اصغر حکمت به دبیرستانی به نام دبیرستان شاپور تبدیل شد. اما در زمان پهلوی دوم این ملک خردیاری شد تا به محلی برای برگزاری جشن های 2500 ساله تبدیل شود.بعد از انقلاب اما این ملک در اختیار صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفت. تا اینکه بنیاد سینمایی فارابی، سازمان میراث فرهنگی کشور و شهرداری تهران آن را برای موزه سینما در نظر گرفتند و سرانجام در شهریورماه سال ۱۳۸۱ باغ فردوس داستان جدید زندگی‌اش را شروع کرد و به باغ موزه فردوس یا موزه سینمای ایران تبدیل شد. همانطور که گفته شد امروزه این باغ و عمارت میانی آن که مجموعا با نام باغ فردوس خوانده میشوند یکی از نقاط مهم گردشگری در تهران به شمار میروند.

معماری باغ فردوس

همانطور که گفته شد باغ فردوس و عمارت درون آن در زمان قاجار ساخته شده است. معماری باغ آن به سبک کاملا ایرانی و معماری عمارت درون آن تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی است. این باغ 20 هزار متر مساحت دارد که عمارت باغ فردوس 1000 متر آن را به خود اختصاص داده است. عرض این عمارت 26 متر و طول آن 34 متر است. نکته جالب درباره این باغ شیب بسیار نامحسوس و در عین حال تند این باغ است که از سمت شمال غربی به جنوبب شرقی باغ است. این شیب به گونه ای است که طبقه اول بنا با قسمت جنوبی باغ و سقف آن با قسمت شمالی باغ هم سطح است. در ادوار مختلف این باغ دستخوش تغییرات بسیاری شده است یکی از تغییرات چشم گیر این باغ گچ بری های نمای بیرونی آن است  که طرح گل و شاخ و برگ است و نمای چشمگیری را به وجود آورده است.

عمارت این باغ در دو طبقه و یک زیر زمین به سبک معماری قاجاری ساخته شده است که این زیر زمین را عموما گوش‌فیل مبخواندند. در ساخت این بنا معماران اصفهانی و یزدی از بهترین مصاح استفاده کرده اند. در نمای بیرونی از ستون های گرد گچبری شده به همراه تزئینات گچبری استفاده شده است. برای پله ها این عمارت نیز از مرمر اعلای یزد استفاده شده است. برای داخل بنا هم به همین صورت از بهترین مصالح استفاده شده است. مثلا برای دیوارهای از کاغذ های طلا برای تزئین استفاده شده است.

موزه سینما ایران

همانطور که گفتیم باغ فردوس در سالهای اخیر به موزه سینما تغییر کاربری داده است. درواقع در شهریور ماه 1377 موزه سینما توسط اشخاص بزرگی مثلل  عباس کیارستمی، عزت الله انتظامی و هنرمندان دیگری مثل بهزاد رحیمیان، عزیز الله ساعتی در خیابان لاله زار تهران دایر گرید تا میراث سینمای ایران ثبت و نگهداری شود. اما بعد تر یعنی در سال 1381 این موزه در حضور رئیس جمهور وقت به عمارت باغ فردوس منتقل شد و آثار موجود در موزه قدیمی در این عمارت به نمایش درآمد.

امروزه این موزه دارای 9 تالار است که در هر کدام از این تالار گنجینه های خاصی از سینمای ایران نگهداری میشود. با ورود و بازدید از این موضوع میتوانید کس های سینمای ایران، تجهیزات سینما، جوایز ارزنده بین المللی، وسایل شخصی هنرمندان بزرگ، آثار مربوط به سینمای کودک و سینمای دفاع مقدس را تماشا کنید. به طو ر کلی میتوان گفت در این موزه 350 دستگاه و ابزار فیلمسازی، 5000 جلد نشریه سینمایی از سال 1309 به بعد، 3000 قطعه از اسناد تاریخی و مکاتبات، 40000 عکس از صحنه، پشت صحنه فیلم ها و هنرمندان سینمایی، 2500 اعلان سینمایی به همراه 4 هزار فیلمنامهنگهداری میشود. علاوه بر این آثار در این عمارت سه سینما به نام های  فردوس، کارتوگراف و تمدن وجود دارد که فیلمهای مختلف در آنها اکران میشود. در ادامه به بررسی این تالار ها و گنجینه های درون آن میپردازیم.

طبقه اول| 1. نمایشگاه دفاع مقدس

در این طبقه یادبود فیلم هایی که درباره جنگ تحمیلی ایران ساخته شده است نگهداری میشود. این بخش از موزه سینما با المان هایی از دفاع مقدس و ادواتی مثل  سیم خاردار، گونی های سنگر، ماسک ضدشیمیایی چیدمان و تزئین شده است. همچنین جوایز برده شده در این ژانر سینمایی و تصاویری از کارگردانان، نویسنده ها و بازیگران فعال در این رشته در این بخش از موزه سینما نگهداری میشوند. جالب ایت بدانید در این بخش یک غذفه اختصاصی مربوط به شهید خبرنگار مرتضی آوینی وجود دارد.

2. تماشاخانه

در تماشاخانه اولین فیلم های ایران و جهان پخش و اکران میشوند. در این بخش از موزه سینما ایران فیلم های صامت و سیاه سفیدی که برای اولینن بار در ایران ساخته شده اد را میتوانید تماشا کنید. به علاوه تعدادی سند و دستنوشته از اولین کارگردانان، بازیگران و اسنادی از پر فروش ترین فیلم های تاریخ سینمای ایران و جهان و همچنین گاه شمار تاریخ سینمای ایران را هم در این بخش می بینید.

3.نمایشگاه کودک

یکی از بهترین ویژگی های موزه سینمای اران داشتن بخشی مخصوص به کودکان و مخصوص سینمای کودک است. در این بخش آثاری از محبوب ترین فیلم های کودک در ایران نگهداری میشود. از جمله این آثار میتوان به عروسک هایی که در فیلم های مختلف از آن استفاده شده اشاره کرد. عروسکهای اصلی فیلم هایی مانند ر موش ها و… علاوه بر عروسک ها میتوانید طرح های دستی انیمیشن ها و عروسک هایی که توسط هنرمندانی چون نورالدین زرین کلک و اسفندیار احمدیه کشیده شده اند را به خوبی تماشا کنید.

4.نمایشگاه علی حاتمی

در این بخش که به علی حاتمی و یکی از فیلم های او به نام اجی وانشگتن اختصاص دارد میتوانید مجسمه های علی حاتمی و عزت الله انتظامی را که در حال تماشای این فیلم هستند را ببینید. این فیلم به کارگردانی علی حاتمی در سال 1361 ساخته شده است. علاوه بر این مجسمه های لباس هایی که در ساخت این فیلم به کار برده شده نیز در این بخش نگهداری میشود. به علاوه لباس های این دو هنرمند که در فیلمهای قبل و بعد انقلاب از آنها استفاده شده است نی زدر این بخش وجود دارد.

5. نمایشگاه نام آوران

در این بخش ماکت بزرگان و پیشکسوتان که در مسابقات مختلف داخلی و خارجی موفق به کسب تندیس ها و جوایز مختلف شده اند قرار داده شده است.

6. خانه فرهاد

شاید بتوان گفت نوستالژی ترین بخش موزه سینما در اینبخش قرار دارد. خانه فرهاد که متعلق به هنرمند بزرگ کشورمان بوده در طبقه اول موزه سینما واقع شده است. فرهاد، آهنگساز، نوازنده و خواننده پاپ و راک ایرانی بود که از محبوب ترین خواننده ها در زمان خود شناخته میشد. در این بخش که به خانه فرهاد معروف است تمام لوازم شخثصی او ازجمله ساز، عینک و کتابهایش نگهداری میشود. در حین قدم زدن در این بخش میتوانید از صدای دلنشین فرهاد که بیه آرامی در آنجا پخش میشود نیز لذت ببرید.

 

طبقه دوم 1.تالار آبی

در تالار آبی اسنادی از تاریخچه ساختمان باغ فردوس و تاریخچه سینمای ایران نگهداری میشود. علاوه بر این اسناد، اولین پرده نقالی و شهر فرنگ نیز در این بخش نگهداری میشود. همچنین اولین تصویر برداری هایانجام شده در سینمای ایران که توسط میرزا ابراهیم خان عکاس باشی صورت گرفته است نیز در این طبقه نگهداری میشود. از بخش های جذاب این میتوان به اولین آگهی های مربوط به سینمای ایران و جهان اشاره کرد. با یازدید از این بخش میتوانید اولین ابزار و ادوات فیلمسازی در ایران را نیز تماشا کنید.
در بخش دیگری از این تالار آبی نیز اسناد و مدارک و اشیایی برای معرفی پیشگامان سینمای ایران قرار داده شده است. از جمله این پیشگامان میتوان به به آوانس اوگانیانس (اولین نویسنده و کارگردان ایران)، عبدالحسین سپنتا (اولین کارگردان فیلم ناطق)، محسن بدیع و … اشاره کرد.

2. تالار معاصران

در این بخش همانطور که از نام آن پیدا است اسناد و مدارکی از بزرگان معاصر سینمای ایران نگهداری میشود. در این بخش تصاویر فیلمهای ایرانی و کارگردانان و نویسنده های آن، ابزار آلات فیلم برداری، گریم، لباس های به کار رفته در فیلم ها و پوستر فیلم های اکران شده در سینماها به نمایش در آمده است.
در این بخش نیز هر کدام از بزرگان غرفه های اختصاصی خود را دارند که در هر کدام از آنها فیلمهایی که آن بازیگر در آن مشارکت داشته است، به علاوه لباسهایی که در آن فیلم به کار بردهه شده نگهداری میشود. از جمله این غرفه های میتوان به غرفه عزت الله انتظامی، رخشان بنی اعتماد، داریوش مهرجویی، سهراب شهید ثالث، فاطمه معتمد آریا و… اشاره کرد.

3. تالار بین الملل

تالار بین الملل به جایگاه فیلم های ایرانی در سینمای جهان اشاره دارد. در این بخش جوایز های دریافت شده توسط بازیگران و کارگردانان و هنرمتندان مختلف به نمایش درآمده است. از جمله این جئایز میتوان به خل طلای کن، خرس برلین و 45 تندیس دیگر از جوایز تاریخ سینمای ایران اشاره کرد. در این بخش نیز میتوان غرفه های اختصاصی هنرمندان بزرگی که در عرصه های بین المللی برای ایران و سینمای ایران افتخار آفریده اند را تماشا کرد. هنرمندانی چون زنده یاد عباس کیارستمی، هوشنگ الله یاری و.. در این بخش غرفه اختصاصی خود را دارند.

امکانات باغ فردوس

باغ فردوس تهران علاوه بر موزه سینما امکانات بسیار دیگری نیز دارد. از جمله این امکانات میتوان به سالن های سینمای آن اشاره کرد که همانطور که گفته شد در باغ فردوس سه سال سینمای مجهز وجود دارد که فیلم های روز ایران را اکران میکنند. به علاوه در محوطه ی این باغ تعدادی کاه و رستوران نیز وجود دارد که میتواند برای یک استراحت کوتاه بسیار مناسب بت=اشندو یکی از کافه های این محوطه کافه سینما نام گرفته که تمتم منوی آن با نام المان های سینما انتخاب شده است.

یکی از جذاب ترین بخش های باغ فردوس، بخش کتابفروشی آن است که در ابتدای ورودی آن یک تلوزیون قرمز رنگ وجود دارد که روی آن نوشته شده «به جاش کتاب بخونین»، این تلوزیون اغلب افراد را ترغیب به ورود به این کتابفروشی میکند. کتاب فروشی‌ای که فضای آن بسیار جذاب است و کتاب هاب خوب ایران و جهان را در خود جای داده است.

آدرس باغ فردوس تهران

باغ فردوس در تهران، خیابان ولیعصر، نرسیده به میدان تجریش قرار دارد. برای رسیدن به باغ فردوس میتوانیداز مترو تهران نیز استفاده کنید. به این صورت که وارد خط یکمترو تهران شده و در ایستگاه تجریش پیاده شوید. سپس میتوانید از آنجا با تاکسی و یا پیاده به سمت باغ فردوس حرکت کنید. میتوانبد از بی آر تی نیز استفاده کنید.

ساعت بازدید باغ موزه فردوس تهران: یکشنبه‌ها تا جمعه‌ها از ساعت ۱۰ تا ۱۸؛ روزهای تعطیل: شنبه‌ها و ایام سوگواری

ساعت کار غرفه‌های فرهنگی و کافه‌های باغ فردوس: همه روزه از ساعت ۹ صبح تا ۲۴