تهران چندمین پایتخت ایران است؟

شهر تهران، شهری با وسعت بسیار زیاد می باشد که از زمان حکومت قاجاریان تا به امروز، به عنوان پایتخت ایران باقی مانده است. اما جالب است بدانید که شهر تهران، آخرین پایتختی بود که برای کشور ایران انتخاب شد و در حدود 200 سال است که به عنوان پایتخت کشور ایران شهرت یافته است. اما لازم به ذکر است که قبل از انتخاب شهر تهران به عنوان پایتخت ایران، شهر های دیگری نیز وجود داشتند که به عنوان پایتخت ایران و مرکز فرمانروایی بسیاری از حکومت های ایرانی انتخاب شده بودند. در واقع همانطور که می دانید، این کشور، دارای تمدنی بسیار قدیمی می باشد و پادشاهان، و حکومت های بسیار زیادی را به خود دیده است. با این وجود باید اشاره کنیم که شهر تهران، که آخرین پایتخت منتخب در تاریخ کشور ایران است، به عنوان بیست و چهارمین پایتخت ایران شناخته می شود.

تصور کنید که قبل از انتخاب شهر تهران به عنوان پایتخت، بیست و سه شهر دیگر نیز از زمان پیدایش حکومت ها در ایران وجود داشته است. هر کدام از این پایتخت ها در زمان های خاصی و به دلایل خاصی انتخاب شده اند. حتی شاید برایتان جالب باشد بدانید که در برخی از دوران های حکومتی ایران، یک پایتخت نداشت! بلکه چندین پایتخت را برای حکمرانی آسان تر انتخاب می کردند. همه ای این ها سبب شده است تا شهر تهران، امروزه به عنوان بیست و چهارمین پایتخت ایران منتخب شود. در ادامه ، قصد داریم تمامی پایتخت های ایران از ابتدا تا کنون را معرفی کنیم و همچنین علل انتخاب شهر تهران به عنوان آخرین پایتخت ایران را نیز، بیان کنیم. در نتیجه اگر دوست دارید با تاریخچه کشور ایران و همچنین پایتخت های آن آشنا شوید، توصیه می کنیم مطالعه ادامه این مطلب را از دست ندهید.

معرفی پایتخت های ایران از ابتدا تا کنون

تمدن ایران، بسیار قدیمی می باشد و از زمان های بسیار قدیم، یعنی زمان پیدایش انسان ها در این کشور، با تحولات بسیار زیادی رو به رو بوده است. همانطور که می دانید، اولین حکومت هایی که در ایران وجود داشتند، ایلامی ها بودند. در نتیجه اولین پایتختی که در کشور ایران انتخاب شد، توسط این حکومت بود. اما به طور کلی، لیست تمامی پایتخت های کشور ایران، در ادامه این مطلب ذکر شده است.
•    شوش
•    همدان
•    تخت جمشید
•    سلوکیه
•    صد دروازه
•    تیسفون
•    آمل
•    بیشابور
•    کازرون
•    اصطخر
•    شوشتر
•    مرو
•    نیشابور
•    زرنج
•    بخارا
•    گرگان
•    شیراز
•    غزنین
•    لاهور
•    ری
•    گرگانج
•    مراغه
•    سلطانیه
•    تبریز
•    سمرقند
•    هرات
•    قزوین
•    مشهد
•    کرمان
•    ساری

البته همانطور که در مطالب بالا نیز اشاره کردیم، برخی از حکومت ها و سلسله های ایرانی، برای اینکه بتوانند در این کشور حکومت کنند، چندین پایتخت را برای خود انتخاب می کردند. حتی برخی از حکومت ها، بعضی از شهر ها را به عنوان پایتخت زمستانه ی خود انتخاب کرده و در فصول مختلف، شهر های مختلفی را به عنوان پایتخت انتخاب کرده بودند.

همانطور که می دانید کشور ایران در زمان هخامنشیان، بیشترین مساحت را داشت. وسعت این کشور به قدری بزرگ بود که کشور های پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، عراق، و بسیاری دیگر از کشور هایی که امروزه تشکیل شده اند را در بر گرفته بود. به همین سبب، پادشاهان هخامنشی تصمیم گرفته بودند که چندین پایتخت را برای این کشور انتخاب کنند تا بتوانند به راحتی به امورات کشور برسند.

معرفی حکومت ها و پایتخت های آن ها

برای درک بهتر این مساله، تمامی حکومت ها را به 3 بخش تقسیم کرده ایم: 1- حکومت های پیش از اسلام، 2- حکومت های پس از اسلام، 3- حکومت های معاصر. در نتیجه به راحتی می توانید با این حکومت ها و پایتخت های منتخبی آن ها آشنا شوید.

1.    حکومت ها و پایتخت های آن ها (دوران پیش از اسلام)

پیش از اسلام حکومت ها و سلسله های بسیار زیادی در ایران وجود داشته است. و هر کدام از این سلسله ها، پایتخت هایی را برای فرمانروایی خود مد نظر داشتند، که در ادامه ذکر کرده ایم.

•    ایلامیان: شوش و آوان
•    مادها: همدان
•    هخامنشیان: همدان، تخت جمشید و شوش
•    سلوکیان: انطاکیه و سلوکیه
•    اشکانیان: آمل، همدان، تیسفون و صد دروازه
•    ساسانیان: کازرون، تیسفون، شوشتر، بیشابور و همدان

تمامی این حکومت ها به دلیل وسعت زیاد کشور ایران، دارای چندین پایتخت بوده اند و حتی برخی از شهر ها، به علت داشتن شرایط مساعد برای زندگی، چندین بار به عنوان مرکز حکومتی انتخاب شده است.

2.    حکومت ها و پایتخت های آن ها (پس از اسلام)

پس از ظهور اسلام نیز، حکومت های بسیار زیادی در ایران حکومت می کردند که برخی از آن ها نیز دارای چندین پایتخت بودند. اما جالب است بدانید که اکثر سلسله های حکومتی در این دوره، یک پایتخت داشتند . در ادامه حکومت های پس از اسلام و همچنین پایتخت های منتخبی آن ها را معرفی کرده ایم.

•    طاهریان: نیشابور و مرو
•    صفاریان: زرنج
•    سامانیان: بخارا
•    زیاریان: گرگان
•    بوییان: همدان و شیراز
•    غزنویان: لاهور و غزنین
•    سلجوقیان: همدان، ری، اصفهان و نیشابور
•    خوارزمشاهیان: گرگانج
•    ایلخانیان: تبریز، سلطانیه و مراغه
•    تیموریان: سمرقند و هرات
•    صفویان: قزوین، تبریز و اصفهان
•    افشاریان: مشهد
•    زندیان: کرمان و شیراز
•    قاجاریان: ساری و تهران

تمامی حکومت هایی که ذکر شدند، مربوط به حداقل 200 سال پیش می باشند. جالب است بدانید که هر کدام از این حکومت ها، دلایل خاص خود را برای انتخاب کردن این حکومت ها داشتند. اما در نهایت می رسیم به تهران.

3.    حکومت ها و پایتخت های آن ها (دوران معاصر)

طبیعتا با این دوران آشنایی دارید. همانطور که در مطالب بالا نیز اشاره کردیم، تهران آخرین پایتخت منتخبی در ایران بوده است. از زمانی که قاجاریان این شهر بزرگ را به عنوان مرکز پادشاهی خود انتخاب کردند و شروع با ساختن کاخ ها و عمارت های متعدد کردند، این شهر به عنوان پایتخت باقی ماند. اما آخرین حکومت هایی که در ایران و در پایتخت تهران حکومت کردند عبارتند از: حکومت پهلوی، و حکومت جمهوری اسلامی.

تهران چندمین پایتخت ایران است؟

با این اوصاف و انتخاب چند باره ی یک شهر به عنوان پایتخت، درک اینکه تهران چندمین پایتخت ایران است کمی مشکل است. اما به طور کلی می توان گفت که تهران، بیست و چهارمین پایتخت ایران است که از ابتدای حکومت های پادشاهی در ایران تا به امروز، مرکز فرمانروایی چندین حکومت بوده است. اما به نظر شما چرا تهران به عنوان مرکز حکومتی انتخاب شد؟ چه عواملی سبب شد تا این شهر بر خلاف تمامی شهر هایی که برای حکومت انتخاب شده بودند، به عنوان پایتخت اصلی انتخاب شود و تا به امروز نیز به عنوان یک پایتخت باقی بماند؟

تاریخچه شهر تهران به عنوان پایتخت

تهران تاریخچه بسیار جالبی دارد که اگر علاقه مند به دانستن همه چیز درباره تاریخچه شهر تهران هستید، به مقاله ای که درباره تاریخچه شهر تهران در این سایت نوشته شده است رجوع کنید. اما به طور کلی بهتر است توضیحات مختصری در خصوص این شهر بدهیم. ابتدا، در محدوده ی شهر ری که یکی از مناطق شهر تهران می باشد، روستایی به نام تهران وجود داشت. و در واقع باقی اجزاء این شهر ساخته نشده بود اما در طول حکومت های مختلف، پادشاهان کمی اقدام به  در این روستا، اولین ساکنین پایتخت زندگی می کردند. اما پس از مدتی، در زمان قاجار، هنگامی که آقا محمد خان قاجار شهر تهران را به عنوان پایتخت حکومت خود انتخاب کرد. از آن زمان به بعد، سازه ها و عمارت های بسیار زیادی در تهران ساخته شد و کم کم، شهر تهران گسترش یافت.

تهران در فروردین ماه سال 1165 که در حدود 235 سال پیش بود، به عنوان پایتخت حکمرانی قاجاریان انتخاب شد و بیست و چهارمین پایتخت کشور ایران بود.

علل انتخاب تهران به عنوان پایتخت

در راستای ارائه توضیحاتی در خصوص اینکه تهران چندمین پایتخت ایران است، باید اشاره کنیم که انتخاب تهران به عنوان پایتخت، بی دلیل هم نبود. در واقع باید اشاره کنیم که حتی زمان حکومت زندیه، و پادشاهی کریم خان زند، این شهر شهرت بسیار زیادی داشت و پادشاهان این حکومت، علاقه بسیار زیادی به شهر تهران و آب و هوای آن داشتند.

اما به دنبال این مساله، و با وجود مشکلات بسیار زیادی که آقا محمد خان قاجار با کریم خان و لطفعلی خان زند داشت، این فرصت برای حکومت زندیه پیش نیامد که بتوانند شهر تهران را نیز به عنوان پایتخت حکومتی خود انتخاب کنند. در واقع پادشاهان زندیه، برای حکومت در این شهر، اقداماتی را انجام داده بودند و حصاری را در شهر تهران، و در محدوده ی تهران مرکز امروز، ساخته بودند. اما پس از حمله ی آقا محمد خان قاجار، در نهایت ایشان به شهری که به لطف حکومت زندیه ساخته شده بود و دارای دروازه ها و برج های بسیار زیادی بود، آمدند و شروع به حکومت در این شهر کردند.

در نهایت شهر تهران، به دلیل موقعیت مکانی خوبی که داشت، دارای آب و هوای بسیار عالی ای بود. علاوه بر این وجود کوه های البرز و همچنین جنگل های وسیعی در نزدیکی این شهر، تصمیم گرفتند که تهران را به عنوان پایتخت انتخاب کنند. و این شروع توسعه و پیشرفت شهر تهران بود که تا به امروز نیز ادامه داشته است. اما این ها تنها دلایل انتخاب تهران به عنوان پایتخت نبود.

مهم ترین دلایل انتخاب تهران به عنوان مرکز حکومتی و پایتخت

درست است که دشت های تهران دارای آب و هوای بسیار خوبی بود و علاوه بر آن وجود کوه های البرز به این شهر ارزش می بخشید. اما با این وجود این مساله تنها دلیل انتخاب تهران به عنوان پایتخت نبود. با جاده ابریشم آشنا هستید؟ این جاده، شرقی ترین شهر ها و روستا های آسیا را به غربی ترین شهر های اروپا متصل می کرد. و جالب است بدانید که این جاده، از شهر تهران نیز عبور می کرد. البته تهران در آن زمان شهر نبود و تنها دشت وسیع و خوش آب و هوا بود.

اما وجود جاده ابریشم سبب می شد تا افراد و فرمانروایان، تسلط بیشتری بر روی افرادی که قصد عبور از جاده ابریشم و خاک ایران را داشتند، داشته باشند. علاوه بر این، نه تنها مسیر شرق تا غرب از تهران عبور می کرد، بلکه مسیر دسترسی از شمال تا جنوب نیز از همین نقطه رد می شد. در نتیجه افرادی که قصد داشتند تا به دریاهای شمال و جنوب ایران دسترسی پیدا کنند و یا از راه های دریایی ایران خود را به شمالی ترین و جنوبی ترین نقاط این قاره برسانند، از شهر تهران عبور می کردند. این دلایل سبب می شد تا پادشاهان و سران حکومتی، توجه بیشتری به این نقطه کنند و در نهایت تهران را به عنوان پایتخت خود انتخاب کنند.

حکومت قاجار به یک دلیل دیگر نیز این شهر را به عنوان پایتخت انتخاب کرد. آن هم این بود که به دلیل اینکه اولین پایتخت حکومتی این خاندان در گرگان و شهر استر آباد بود، در نتیجه محمد خان قاجار به دنبال مکانی بود که هم نزدیک به پایتخت اصلی خود نزدیک باشد، و هم ویژگی های یک پایتخت خوب را داشته باشد. در نتیجه در میان تمامی گزینه هایی که وجود داشت تهران مناسب ترین و بهترین بود.

تهران در زمانی که به عنوان پایتخت انتخاب شد چقدر جمعیت داشت؟

حکومت قاجار زمان بسیار زیادی را در شهر تهران مشغول به فرمانروایی بود. در پی تحقیقاتی که در خصوص سوال تهران چندمین پایتخت ایران است انجام دادیم، به این نتیجه رسیدیم که تهران با کمک چند صد نفر پایتخت نشد. طبق اسناد و آماری که وجود داشت، شهر تهران در زمان آقا محمد خان قاجار، در حدود 15 هزار نفر جمعیت داشت. و این جمعیت به مرور زمان بیشتر و بیشتر شد تا امروز که جمعیت این شهر بیش از 8 میلیون نفر می باشد. و این مساله نشان می دهد که در طول بیش از 200 سال تا به امروز، عوامل بسیار زیادی در پایتخت سبب شد تا افراد بسیار زیادی به این شهر بیایند و با سکونت در این شهر، از امکانات عالی و ویژه ی آن لذت ببرند.

اگر نمی دانستید که تهران چندمین پایتخت ایران است، حال با مطالعه این مطلب، دریافتید که در میان تاریخچه طویل و بلند مدت کشور ایران، تهران بیست و چهارمین پایتخت ایران شناخته می شود و خود با داشتن تاریخچه ای طولانی، یکی از جذاب ترین و متمدن ترین شهر های ایران به شمار می رود.