تهران این شهر بزرگ و دراندشت که هر روز هم دارد از سمت شرق و غرب کش می‌آید و بزرگ‌تر می‌شود، صدها محله کوچک و بزرگ دارد که دسته‌به‌دسته با نظم و ترتیب یکجا نشسته‌اند. محله‌هایی که هر کدام شکل‌وشمایل و ویژگیهای خودشان را دارند. طوری که اگر بازه زمانی شکل‌گیری هر کدام را روی کاغذ بیاوریم، در آخر چیزی شبیه به یک درخت شجره‌نامه خانوادگی خواهیم داشت.
در این مطلب قرار است با هم ببینیم که بهترین محله های تهران به ترتیب از شمال به جنوب برای زندگی و اقامت کدام است. دلیل اینکه عنوان اصلی مطلب هم «بهترین محله های تهران از بالا به پایین» انتخاب شده این است که مفهوم بالاشهر و پایین شهر در تهران دقیقا همان مفهوم شمال و جنوب است. حتی اگر عکس پایین شهر تهران یا بالاشهر تهران به‌خصوص عکس هوایی آن را ببینید متوجه شیب و سرازیری زمین از سمت شمال (بالاشهر) به جنوب (پایین‌شهر) می‌شوید. برای درک بهتر کافی است سربالایی خیابان ولیعصر از سمت جنوب به شمال آن را تصور کنید.
محله های تهران از بالا به پایین چه ویژگی‌هایی دارند؟
تا حالا از خودتان پرسیده‌اید که بالاشهر یا پایین شهر تهران کجاست و اصلا این تقسیم‌بندی از کجا آمده است؟ موضوع جالب درباره تهران این است که دقیقا پایین‌شهر از جنوبی‌ترین نقطه شهر شروع می‌شود و با رفتن به سمت شمال وارد محله های بالاشهر تهران می‌شویم.
اگر بخواهیم خیلی جزئی درباره چگونگی تقسیم‌بندی و ویژگیهای بالاشهر و پایین‌شهر صحبت کنیم، باید چندین پاراگراف بنویسیم و از زمان‌های خیلی قدیم یعنی از اولین روزهای شکل‌گیری شهر تهران بگوییم و جلو بیاییم و چندین ویژگی مختلف را مفصل بررسی کنیم که از بحث اصلی دور خواهیم شد.
پس سعی می‌کنیم خیلی خلاصه و کوتاه ویژگیهای محله های تهران از بالا به پایین را توضیح دهیم که فقط بدانید داستان از چه قرار است.
تقریبا در شهر تهران هر چه از سمت جنوب به سمت شمال می‌رویم محله‌ها جدید‌تر، لوکس‌تر، گران‌تر، مدرن‌تر و نوساز‌تر می‌شوند. دلیلش هم این است که هسته اصلی شهر تهران در بخش جنوبی قرار داشته و مشخص است که این شهر برای رشد و بزرگ‌تر شدن نیاز داشته تا به سمت شمال و در جهت‌های شرق و غرب پیش‌روی کند.
از ویژگیهای دیگر هم می‌توان به تفاوت تراکم جمعیت و ساختمان‌ها، آلودگی هوا و شلوغی، وضعیت مالی فرهنگی و امکانات شهری اشاره کرد. اما مهم‌ترین تفاوت این است که هر چه در محله های تهران از بالا به پایین حرکت می‌کنیم قیمت اجاره، رهن و خرید خانه‌ها کاهش پیدا می‌کند و در کل تفاوت قیمت خانه در بالاشهر و پایین شهر تهران به‌صورت چشم‌گیری قابل لمس است.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس Majid Madadi
بیشتر بخوانید: کدام محله تهران برای زندگی بهتر است؟
معرفی بهترین محله های تهران از بالا به پایین
حالا دیگر وقت این است که برویم سراغ بحث اصلی؛ یعنی ببینیم محله های پایین شهر و بالا شهر تهران به ترتیب کدام‌ها هستند و هر کدام را معرفی کنیم.
فکر می‌کنیم خوب است که برای معرفی بهترین محله های تهران از بالا به پایین توضیحات کمی درباره تاریخچه، ویژگیهای اصلی و برجسته و موقعیت جغرافیایی هر محله به شما بدهیم. برای راحت‌تر شدن کار هم محله‌ها را به چهار دسته بالاشهر، مرکز شهر، پایین‌شهر و خیلی پایین‌شهر تقسیم کرده‌ایم.
-
محله های بالاشهر تهران
۱. نیاوران؛ محله اعیان‌نشین با خانه‌ها و برج‌های شیک
فکر کنیم وجود کاخ نیاوران در این محله کاملا نشان‌دهنده این است که نیاوران چه محله خوش آبوهوا، سرسبز و قشنگی بوده است. یعنی شاه یک کشور مطمئنا بهترین جای ممکن را برای زندگی‌اش انتخاب می‌کند دیگر؛ با ما موافق هستید؟
دلیل اینکه در لیست محله های تهران از بالا به پایین نیاوران را اول از همه آورده‌ایم این است که نیاوران در شمالی‌ترین نقطه شهر قرار گرفته و از شمال با ارتفاعات کلکچال، از جنوب با فرمانیه، کامرانیه و دزاشیب، از غرب با تجریش و از شرق با دارآباد هم‌مرز است. خیابان اصلی محله، خیابان نیاوران (باهنر)، از میدان باهنر شروع می‌شود و به میدان قدس در تقاطع خیابان شریعتی می‌رسد. نزدیکترین ایستگاه مترو به محله هم ایستگاه تجریش است.
این محله اعیان‌نشین با خانه‌ها و برج‌های شیک امکانات رفاهی و تفریحی خیلی خوبی برای زندگی دارد. کاخ نیاوران، پارک و فرهنگ‌سرای نیاوران، تکیه نیاوران، اردوگاه شهید باهنر و … از مکان‌های مهم محله محسوب می‌شوند.
جالب است بدانید که نام این منطقه به‌دلیل وجود درختان گردوی فراوان ابتدا گردوی بوده است. اما در زمان ناصرالدین شاه اسم ده به نیاوران تغییر می‌کند. اما دو روایت برای اینکه خود اسم نیاوران از کجا آمده است وجود دارد. روایت اول می‌گوید که این منطقه در قدیم به داشتن باغ‌ها و درختان انار معروف بوده است و نیاوران از واژه «نارون» گرفته شده است. روایت دوم هم می‌گوید که این منطقه پر از مزارع نیزار بوده و افراد زیادی برای آوردن نی به اینجا می‌آمده‌اند. به‌همین دلیل اسم «نی‌آوران» را بر روی آن می‌گذراند و در گذر زمان به نیاوران تبدیل می‌شود.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس Ramin Memar
۲. ولنجک؛ با آب‌وهوای فوق‌العاده و ساختمان‌های لوکس
همه می‌دانند که ولنجک است و وصف بی‌مثال بامش؛ محله‌ای در دل کوهپایه‌های قله توچال با کوچه و خیابان‌های شیب‌دار و آب‌وهوای عالی.
موقعیت دقیق جغرافیایی ولنجک به‌این صورت است که از شمال به ارتفاعات توچال، از جنوب به بلوار مقدس اردبیلی، از شرق به خیابان الف و بوستان ساسان (تندرستی) و از غرب به بلوار دانشجو می‌رسد. دسترسی این محله با ماشین و اتوبوس خوب است. اما دسترسی مترو می‌شود رفتن به متروی تجریش و بعد استفاده از تاکسی یا اتوبوس.
از نظر امکانات رفاهی می‌توان محله ولنجک را غنی دانست. مجموعه تفریحی توچال و بام تهران، رستوران‌ها و کافه‌های معروف، مراکز خریدی مثل پاساژ گالریا ، دانشگاه شهید بهشتی و بیمارستان طالقانی مکان‌های مهم محله‌‌اند.
ولنجک در ابتدا یک آبادی کوچک در کنار چشمه (مسجد جامع ولنجک فعلی) بود که در زمان صفویه مورد توجه شاه عباس قرار گرفت. چون که مسافران برای رفتن به مازندران از سمت غرب تهران و قزوین از این آبادی گذر می‌کردند. بعد‌تر هم در زمان قاجار به شکارگاه اشراف تبدیل شد. اما ولنجکی که امروزه می‌شناسیم از سال ۱۳۵۰ به بعد شکل گرفت و هیچ اثری از سازه‌های آن زمان باقی نمانده است.
اسم ولنجک از ترکیب واژه «ولنج» یا «ولنگ» زبان فارسی و حرف «ک» تشکیل شده است و به‌معنای «جای رها‌شده‌ی کوچک» است.
اگر هنگام اجاره آپارتمان مبله تهران، سیستم حمل و نقل عمومی و تردد با مترو، اتوبوس و تاکسی برای شما مهم است، باید گفت نزدیکترین مترو به ولنجک ایستگاه مترو تجریش است. فاصله تجریش تا ولنجک که خیلی نیست، می‌توانید با تاکسی و اتوبوس این مسیر را طی کنید.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس Milad Ranjbar
۳. زعفرانیه؛ محله ای با بافت مدرن و از طرفی لوکس و لاکچری
زعفرانیه محله‌ای گران، مرتفع، اعیانی‌نشین و ترکیبی از خانه‌های قدیمی و آپارتمان‌های مدرن در شمال شهر تهران است. این محله از شمال با ارتفاعات توچال، از جنوب با خیابان محمودیه و ولیعصر، از غرب با رودخانه ولنجک و از شرق با تجریش محدود می‌شود. نزدیکترین ایستگاه مترو به محله هم ایستگاه تجریش است.
جدا از مراکز خرید و پارک‌ها مکان‌های مهمی مثل سفارتخانه آفریقای جنوبی، ویتنام، برزیل، غنا، بلاروس، ژاپن و سوریه ، کاخ موزه سعدآباد، موزه میرعماد، موزه هنرهای زیبا، فرمانداری شمیرانات، موزه زمان، رصدخانه زعفرانیه و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در این محله قرار گرفته است.
زعفرانیه روستایی در غرب تجریش با زمین‌های کشاورزی و باغ‌های بزرگ و زیاد بوده است. بخش زیادی از زمین‌ها هم متعلق به شخص حسین‌علی خان مویدالممالک بوده است. با احداث خیابان پهلوی (ولیعصر امروزی) روند شکل‌گیری زعفرانیه‌ای که امروزه می‌شناسیم شروع شد. در ابتدا هم نام محله به‌دلیل وجود اداره برق، برق بامداد نام داشت.
اما بگوییم که چرا نام محله را زعفرانیه گذاشتند. عده‌ای می‌گویند چون کاخ سعدآباد، مهم‌ترین سازه محله در آن زمان، به رنگ زعفرانی بود نام محله کم‌کم به زعفرانیه تغییر کرد. دکتر منوچهر ستوده می‌گوید: «اراضی زعفرانیه بخشوده محمد شاه قاجار به یکی از کنیزانش مشهور به زعفران باجی بوده است.»
خیلی‌ها با استناد به این حرف باور دارند زعفرانیه از همین لقب گرفته شده است. بعضی هم می‌گویند کاشتن پنجان من پیاز زعفران در سعدآباد که خیلی هم خوب به‌عمل آمد و نزدیک بودن خیابان زعفرانیه به محل کشت زعفران باعث شد خیابان و محله این اسم را بگیرد.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس Sajad Imanian
۴. آجودانیه؛ پاتوق شطرنج بازها در شمال تهران
به شمال شرق تهران برویم و با یکی از محله‌های خلوت و کم‌ترافیک بالاشهر یعنی آجودانیه آشنا شویم. در لیست محله های تهران از بالا به پایین این محله می‌تواند پاتوق شطرنج‌باز‌ها باشد. چون که یک پارک به نام بوستان شطرنج دارد که کل پارک با المان‌های شطرنج پر شده و هر گوشه دو نفر را در حالی بازی می‌بینید. مجتمع تجاری عرش و مرکز خرید آوا سنتر هم از مکان‌های مهم محله محسوب می‌شوند و در کل تهران معروف‌اند.
اگر بر روی نقشه نگاه کنیم متوجه می‌شویم که محله آجودانیه با مرکزیت خیابان آجودانیه (سباری) از شمال به دارآباد و کاشانک، از شرق به اقدسیه، از غرب به نیاوران و صاحبقرانیه و از جنوب به فرمانیه محدود می‌شود.
دسترسی محله با ماشین و از طریق اتوبان خوب است. ولی دسترسی مترو کمی سخت است و باید از ایستگاه متروی محله اقدسیه استفاده کرد.
زمین‌های این منطقه در ابتدا متعلق به آقا رضاخان اقبال‌السلطنه، وزیر قورخانه ناصرالدین شاه و آجودان مخصوص او بود. در آن زمان این منطقه به چاله باغ معروف بود. اما بعد او زمین‌ها را فروخت و در طول سال‌ها صاحبان و خریداران زیادی آمدند و رفتند. اما در نهایت با تبدیل شدن زمین‌ها به محله‌ای شهری، نام آجودانیه که از همان واژه آجودان و اولین مالک گرفته شده است را برای آن انتخاب کردند.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس Hamidreza Bolhasani
۵. کامرانیه؛ خیابان سفارت‌ها و محل زندگی بیشتر مهمان های خارجی
محله کامرانیه به برج‌های مسکونی مدرن و لوکسی که دارد معروف است. این محله که به دو بخش جنوبی و شمالی تقسیم می‌شود از شمال با نیاوران، از جنوب با اختیاریه و بزرگ‌راه صدر، از شرق با فرمانیه و از غرب با چیذر و دزاشیب هم‌مرز است.
نزدیکترین ایستگاه مترو به محله هم ایستگاه اقدسیه است.
وجود سفارتخانه‌های لیبی، ونزوئلا، ایرلند، اسلوونی و اقامتگاه سفیر جمهوری چک باعث شده است تا خیلی از اتباع خارجی و کارکنان سفارتخانه‌ها در این محله لوکس زندگی کنند. جالب است بدانید که کامران دیبا، معمار سرشناس هم در این محله زندگی می‌کرده است. بیمارستان دامپزشکی تهران، اولین بیمارستان حیوانات خانگی تهران هم در این محله قرار دارد.
در زمان قاجار بیشتر اراضی کامرانیه مربوط به باغ و عمارت ییلاقی کامران‌میرزا، پسر ارشد ناصرالدین‌شاه، بوده است. نام کامرانیه هم از همین شخص گرفته شده است. راستی می‌دانستید که اولین خط تلفن در این منطقه نصب شده است؟ دلیلش هم این بوده که ناصرالدین‌شاه با عمارت قزاقخانه در تهران صحبت کند.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس Hamed Ghanami
۶. اقدسیه؛ محله دنج و جذاب برای زندگی و تفریح در بالاشهر تهران
اقدسیه محله‌ای با کافه‌ورستوران‌ها، مجتمع‌های تجاری و ساختمان‌های نوساز و مدرن است. در کل بگوییم که در لیست محله های تهران از بالا به پایین و در بین محله‌های بالاشهر اقدسیه یک انتخاب مطمئن است.
این محله از غرب با فرمانیه، از شرق با اراج، از شمال با آجودانیه و از جنوب با نوبنیاد همسایه است. خیابان اصلی محله یعنی خیابان اقدسیه (برادران شهید موحد دانش) از میدان اقدسیه در شرق و در انتهای بزرگ‌راه ارتش شروع شده، در وسط خیابان آجودانیه را قطع کرده و در ِغربی‌ترین نقطه به سه‌راه اقدسیه در تقاطع خیابان پاسداران می‌رسد. ایستگاه مترو اقدسیه در خود محله هم رفتوآمد را تا حد زیادی راحت کرده است.
در زمان قاجار زمین‌های این منطقه متعلق به صندوقدار ناصرالدین شاه بود. اما بعد به همسر شاه، امینه اقدس، ملقب به اقدس‌الدوله بخشیده شد. الان دیگر مشخص است که نام محله هم از کجا آمده است. تا اوایل دوره محمدرضا شاه بخش زیادی از منطقه در اختیار کشاورزان بود. اما کم‌کم پای اشراف به این منطقه باز، زمین‌ها به قطعات کوچک تفکیک و شکل‌گیری محله شهری شروع شد.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس Mohammed javad Saeedi
۷. گاندی؛ از محله های محبوب و پرطرفدار برای زندگی و اقامت در تهران
اگر اهل خیاطی و خرید پارچه باشید، امکان ندارد تا حالا گذرتان به خیابان گاندی و مغازه‌های معروف پارچه‌فروشی‌اش نیفتاده باشد. شاید در بین محله های تهران از بالا به پایین محله گاندی به لوکسی و مدرنی دیگر محله‌هایی که معرفی کردیم نباشد. اما این محله با ساکنین و خانه‌های قدیمی و مرکز خرید گاندی که فقط کافه و رستوران دارد صفا و حال‌وهوای خودش را دارد. بوستان طالقانی و آب‌وآتش و پل طبیعت که آن دو را به یکدیگر وصل می‌کند هم بهترین از جاهای دیدنی محله و تهران است.
محله گاندی از شمال به بزرگ‌راه حقانی، از جنوب به بزرگ‌راه سردار سلیمانی، از شرق به بزرگ‌راه مدرس و از غرب به خیابان ولیعصر وصل می‌شود. موقعیت جغرافیایی و دسترسی محله خیلی خوب است. البته به‌دلیل وجود تعداد زیادی ساختمان اداری پیدا کردن جای پارک در کوچه‌های محله واقعا کار سختی است. نزدیکترین ایستگاه مترو به محله هم ایستگاه مترو حقانی است.
خیابان و محله گاندی آنقدر قدیمی نیست و از همان اولین روز ساخته شدن در زمان پهلوی نامش همین بوده است. احتمال زیاد هم می‌دانید که نام محله از شخصیت ماهاتما گاندی، رهبر سیاسی و معنوی ملت هند گرفته شده.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس AMIR ABEHAYAT
۸. ونک؛ محله لوکس اما سرزنده و پویا در شهر تهران
حالا که محله گاندی را معرفی کردیم کمی به سمت شمال برویم و وارد محله ونک شویم. محله‌ای که به میدان ونک، یکی از اصلی‌ترین میدان‌های تهران، بوستان‌ها، رستوران‌ها، مراکز خرید و اداری و تجاری‌اش معروف است.
محله ونک از شمال به اتوبان نیایش، از جنوب به اتوبان همت و محله یوسف‌آباد، از غرب به اتوبان کردستان و از شرق به خیابان نلسون ماندلا و چهارراه جهان‌کودک محدود می‌شود.
این محله به‌دلیل موقعیتی که دارد دسترسی خیلی خوبی دارد. یعنی شما به ایستگاه مترو حقانی، ایستگاه‌های بیآرتی بزرگ‌راه چمران و پایانه تاکسی‌رانی و اتوبوس‌رانی میدان ونک دسترسی دارید. البته با این تفاسیر طبیعی است که شلوغی و ترافیک این محله زیاد است.
محله ونک امکانات خوبی دارد و می‌توانیم برای مکان‌های مهم محله به نمایشگاه بین‌المللی تهران، مرکز خرید سئول، مجتمع تجاری آسمان و ونک و آفتاب، بیمارستان خاتم‌الانبیا، هاشمی‌نژاد و بقیه‌الله، دانشگاه الزهرا و خواجه نصیر، کتابخانه باغ ایرانی، باشگاه آرارات، باشگاه پینت‌بال، سینما پردیس، پارک باغ ایرانی، خوارزمی و آرارات، رستوران برادران، تاج‌محل، عالی‌قاپو،سام کافه و بستنی منصور اشاره کنیم.
در دوره ناصرالدین شاه شخصی به نام میرزا یوسف مستوفی‌الممالک زمین‌های این بخش را خریداری می‌کند. او با آباد کردن زمین‌ها قصد تاسیس مدرسه عالی دختران را داشت که امروزه همان دانشگاه الزهرا است. در قدیم ونک به دو بخش شرقی، ونک ارامنه و بخش غربی، ده ونک تقسیم شده بود و در هر دو بخش مردم به کشاورزی و باغبانی مشغول بودند.
نام ونک معنی قشنگی دارد. ونک از واژه «ون» و حرف «ک» تشکیل شده است و معنی آن «درخت کوچک» است. دلیل انتخاب این اسم هم وجود درختان ون یا زبان‌گنجشک است که در باغ‌های قدیمی این محله وجود داشته.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس mohammad reza Khatami
۹. پاسداران؛ از محله های گرانقیمت و لوکس شمال شرق تهران
پاسداران با مراکز مهم سیاسی، اداری، تاریخی و تجاری که درون خودش جای داده است یکی از محله های معروف تهران است. خیلی‌ها پاسداران، این محله پولدارنشین را به برج سفید و رستوران‌های لوکسش می‌شناسند.
از نظر موقعیت جغرافیایی این محله در شمال شرق تهران قرار دارد و از غرب با اختیاریه، دروس و قبا، از شرق با کوی نوبنیاد و حسین‌آباد، از جنوب با مهران و از شمال با اراج همسایه است.
دسترسی محله از طریق ماشین خیلی خوب است ولی خب احتمالا وضعیت ترافیک‌های سنگین این محله به گوشتان خورده است. در این لیست محله های تهران از بالا به پایین محله پاسداران بهترین دسترسی از طریق مترو را دارد.
مترو نوبنیاد، زین‌الدین، هروی و حسین‌آباد همگی در نزدیکی خیابان پاسداران قرار دارند.
اگر بخواهیم مکان‌های مهم محله را نام ببریم باید به کاخ سلطنت‌آباد، مرکز خرید الماس، عمارت تاریخی ضرابخانه، موزه فرش رسام عرب‌زاده، موزه جهان‌نما، بوستان نارنجستان، برج سفید، پریس سنتر، مرکز خرید آرتمیس، بیمارستان شهید لبافی‌نژداد و کلی مکان دیگر اشاره کنیم.
دومین اتفاق این بود که ناصرالدین شاه بعد از آشنا شدن با این منطقه خوش آبوهوا دستور داد تا ساکنین قلعه حصار بیک به منطقه حصار بوعلی فرستاده شوند و باغ‌ها و عمارت‌های مجلل ساخته شود.
کاخ صاحبقرانیه، کاخ نیاوران و کاخ سلطنت‌آباد هم یادگار آن دوران است. اتفاق بعدی هم ساخته شدن جاده‌ای (خیابان شریعتی امروزی) برای رفتوآمد راحت‌تر به این منطقه بود. بعد هم ناصرالدین شاه تصمیم گرفت که این محله را با نام سلطنت‌آباد به همه معرفی کند.
در زمان پهلوی دوم این محله در دست افراد ساواک بود. اما بعد از انقلاب تمامی زمین‌ها و مراکز مهم تحت اختیار سپاه پاسداران درآمد و نام پاسداران را هم روی محله گذاشتنند.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس Fahimeh Azizpour
۱۰. الهیه؛ محل زندگی دیپلمات‌ها و شخصیت های مهم و سلبریتی‌ها
الهیه یکی از محله‌های شیک، لوکس، خوش آبوهوا و محبوب بالاشهر تهران است؛ در این حد که خیلی از دیپلمات‌ها و شخصیت‌های مهم در این منطقه زندگی می‌کنند. آمارها هم نشان می‌دهد که تعداد زیادی از گران‌ترین خانه‌های موجود در تهران در این محله قرار گرفته‌اند.
این محله از جنوب تا پل صدر، از شمال تا تجریش، از غرب تا خیابان ولیعصر و اتوبان مدرس و از شرق تا خیابان شریعتی ادامه دارد.
دسترسی محله از طریق ایستگاه‌های مترو صدر و قیطریه هم برای دور شدن از ترافیک خیلی مناسب است.
موزه موسیقی، باغ‌موزه هنر ایرانی، موزه دکتر حسابی، مرکز تجاری سام ملل مال و کویین سنتر، تعداد زیادی کافه و رستوران معروف و سفارتخانه‌های سوئیس، دانمارک، بلژیک، فنلاند، مالزی، مصر و باغ‌سفارت روسیه، ترکیه و آلمان از مکان‌های مهم این محله محسوب می‌شوند.
در زمان‌های گذشته الهیه یک ده مستقل نبود و جزوی از منطقه زرگنده محسوب می‌شده است. البته در آن زمان نامش خورآذین یا خلازیر و متعلق به محترم‌الدوله، همسر امین‌الدوله بوده است. میرزا جعفر حکیم الهی در سه نوبت زمین‌های خورآذین را از وراث میرزا حسین تجریشی و ملا محمدعلی تجریشی می‌خرد و نام الهیه هم از واژه الهی در اسم همین شخص گرفته شده است.
جالب است بدانید که در زمان ناصرالدین شاه یک کارخانه کبریت‌سازی هم در این محله وجود داشته است.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس AshKan Ardalan
۱۱. سعادت آباد؛ با برج‌ها و مراکز خرید لوکس و مدرن
در لیست محله های تهران از بالا به پایین و در بین محله‌های بالاشهر، محله سعادت‌آباد جدیدترین آن‌ها محسوب می‌شود. احتمالا هم از پدربزرگ یا مادربزرگتان شنیده باشید که بگویند: «زمان قدیم اینجا قیمت زمین مفت بود. اما چون کامل بیابان بود ما زمین نخریدیم و نمی‌دونستیم که امروز انقدر آباد و گران می‌شود.»
این محله از شمال به اتوبان یادگار امام، از جنوب به شهرک غرب، از شرق به اتوبان چمران و از غرب به بلوار فرحزادی محدود می‌شود. میدان کاج (شهید تهرانی مقدم) به‌عنوان قدیمی‌ترین و اصلی‌ترین میدان محله در میانه بلوار سعادت‌آباد که از بلوار دریا شروع می‌شود و به اتوبان یادگار امام می‌رسد، قرار گرفته است.
دسترسی به محله سعادت‌آباد در شمال غرب تهران خیلی خوب است. ایستگاه مترو میدان کتاب هم تقریبا در وسط محله قرار گرفته است و از آنجا می‌توانید به تمام نقاط محله دسترسی داشته باشید. یکی از بخش‌های جذاب محله بلوار سعادت‌آباد در شمال میدان کاج است که تعداد زیاد رستوران‌ها باعث شده این قسمت تا دیروقت شلوغ و پر از سروصدا باشد.
در ابتدا این منطقه متعلق به یکی از شاهزادگان قاجار بوده است. او زمین‌های ده مخروبه و خالی از سکنه را به شخصی به نام سید ضیاءالدین طباطبایی می‌فروشد. ازآنجایی‌‌که در شروع کار تمامی افراد و کشاورزان سید بودند نام ده را سادات‌آباد گذاشتند. با گذشت زمان هم واژه سادات برای راحتی بیشتر و همین‌طور اضافه شدن افراد جدیدی که سید نبودند به سعادت تغییر کرد. تمامی افراد در کنار هم گندم‌کاری، یونجه‌کاری و پرورش خرگوش انجام می‌دادند و از سود فروش برای آباد کردن ده و ساخت‌وساز استفاده می‌کردند.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس Taha Pourmohammadi
-
محله های مرکز شهر تهران
۱. آزادی؛ محله ای خوش مسیر و بدون طرح ترافیک در تهران
میدان آزادی و سازه آن که معرف حضور همه است. اما شاید محله آزادی به‌عنوان یکی از محله های وسط شهر تهران خیلی برای همه آشنا نباشد.
محله آزادی از سمت شمال به خیابان بهبودی و شادمان، از جنوب به خیابان جیحون و کارون، از غرب به اتوبان یادگار امام و از شرق به میدان انقلاب منتهی می‌شود. این محله با وجود مترو، بیآرتی، پایانه اتوبوس و تاکسی و از همه مهم‌تر خارج از محدوده طرح ترافیک تهران بودن یکی از بهترین محله‌ها از نظر دسترسی در لیست محله های تهران از بالا به پایین است. اما خب شلوغی و ترافیک و آلودگی این محله از نکات منفی آن است.
از مراکز مهم محله می‌توان به دانشگاه شریف، موزه ملی ایران (سازمان میراث فرهنگی)، کارخانه نوشابه و دلستر زمزم و برج و موزه آزادی اشاره کرد. در زمان پهلوی اسم محله و خیابان آزادی به‌عنوان نمادی از رابطه نزدیک ایران و آمریکا، آیزنهاور نام داشت. اما بعد از انقلاب اسلامی نام محله و خیابان هر دو به آزادی تغییر کرد.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس dalir saeidi
۲. انقلاب؛ پاتوق دانشجویان و کتابفروشی های تهران
نام محله انقلاب با مغازه‌های کتابفروشی گره خورده است. دورتادور میدان انقلاب که یکی از میدان‌های اصلی تهران هم محسوب می‌شود تا چشم کار می‌کند مغازه‌های مرتبط با کتاب، نشریات، دانشگاه و پروژه‌های درسی قرار دارد. حتی دستفروشان این محدوده مشغول به فروختن کتاب‌اند.
محله انقلاب در مرکز شهر تهران از شمال به خیابان انقلاب، از جنوب به خیابان جمهوری اسلامی، از شرق به خیابان حافظ و از غرب به خیابان کارگر محدود می‌شود. دسترسی این محله با وسایل نقلیه عمومی عالی است. وجود دانشگاه تهران هم باعث شده است تا خیلی از دانشجویان در این محله زندگی کنند.
از مراکز مهم این محله می‌شود به دانشگاه تهران که بالاتر اشاره کردیم، سفارت کشورهای روسیه، فرانسه، بریتانیا و ایتالیا، سینما سپیده، بهمن و مرکزی، انتشارات فرانکلین، سروش، نی و آگاه، کلیسای آبراهام مقدس، خانه صادق هدایت، پارک دانشجو، تئاتر شهر، تالار وحدت، تالار حافظ و سالن تئاتر مستقل اشاره کرد. کافه‌های انقلاب هم که دیگر نیازی به معرفی ندارد و پاتوق دانشجوهای محله است.
این محله جدا از اینکه بورس خرید‌وفروش کتاب است. بورس فروش لباس مجلسی زنانه، بورس پکیج و رادیاتور و بورس لوازم صوتی و تصویری است. راستی نکته مهم درباره محله انقلاب این است که داخل محدوده طرح ترافیک قرار دارد. پس برای ورود به آن حواستان باشد.
در زمان قاجار زمین‌های محله انقلاب خارج از حصار اصلی شهر قرار داشت. با ساخته شدن حصار جدید در سال ۱۲۸۰ بخشی از زمین‌ها وارد منطقه شهری شد و ساخته شدن دانشگاه تهران رونق زیادی به منطقه داد. نام خیابان انقلاب در زمان پهلوی خیابان شاهرضا بود که بعد از انقلاب به‌دلیل اینکه یکی از مکان‌های اصلی وقوع انقلاب بود تغییر نام داد.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس Mehdi Parsi
۳. ولیعصر؛ با طولانی ترین خیابان در خاورمیانه
میدان و چهارراه ولیعصر یکی از شلوغ‌ترین نقاط مرکزی تهران است. این محله پر از خانه‌های مربوط به دهه ۴۰ و ۵۰ است و این موضوع باعث شده تا چرخیدن در کوچه‌پس‌کوچه‌هایش همیشه با کشف ساختمان‌هایی با معماری‌های خاص همراه باشد.
محله ولیعصر از شمال به خیابان کریمخان، از شرق به خیابان قرنی، از جنوب به خیابان انقلاب و از غرب به خیابان ولیعصر محدود می‌شود. باید بگوییم که در لیست محله های تهران از بالا به پایین این محله هم در محدوده طرح ترافیک قرار گرفته است. اما ایستگاه مترو، بیآرتی و تاکسی‌های خطی شما را از استفاده ماشین شخصی بی‌نیاز کرده است.
دانشگاه امیرکبیر و هنر تهران، دبیرستان البرز که یکی از قدیمی‌ترین مدارس تهران است، پاساژ ایرانیان، سفارت عراق، مرکز خرید نور، مرکز کامپیوتر ایران، و کلیسای سرکیس مقدس از مکان‌های مهم محله هستند. در این محله ادارات دولتی و خصوصی زیادی وجود دارد و خیلی از قرارهای کاری مربوط به این سازمان‌ها در کافه‌ها و رستوران‌های همین محله برگزار می‌شود.
خیابان ولیعصر یا جاده پهلوی در زمان حکومت رضاخان برای اتصال دو کاخ مرمر و سعدآباد ساخته شده. نام آن زمان هم که مشخص است از نام خاندان پهلوی گرفته شده بود. بعد از انقلاب نام خیابان به ولیعصر تغییر کرد و محله‌ای هم که در نقطه مرکزی آن شکل گرفت ولیعصر نام گفت.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس prestigio ahmad
۴. هفت تیر؛ بورس مانتو و پوشاک در تهران
در بین محله های تهران از بالا به پایین و آن هم در مرکز می‌توان گفت که محله هفت‌تیر از همه بیشتر حال‌وهوای هنری دارد و نسبت تعداد گالری‌‌های هنری در هفت‌تیر و کریمخان به محله‌های دیگر بیشتر است. از نظر موقعیت جغرافیایی این محله از شمال به خیابان مطهری، از غرب
به میرزای شیرازی و قرنی، از شرق به شریعتی و از جنوب به خیابان‌های مفتح و کریمخان‌زند منتهی می‌شود.
این محله هم در محدوده طرح ترافیک قرار دارد و باید مراقب ورود و خروج به آن باشید. این محله خودش ایستگاه مترویی به همین نام در محدوده میدان هفت‌تیر دارد.
میدان هفت‌تیر با وسعت زیادی که دارد یکی از قطب‌های اصلی محله است. اطراف آن هم بورس پوشاک است. شب‌ها اگر به این حوالی بیایید به هر سمتی که چشم بگردانید دستفروشان و مشتری‌هایشان را در حال چانه زدن خواهید دید.
میدان هفت‌تیر که نام محله هم از آن گرفته شده است در زمان پهلوی میدان ۲۵ شهریور (سالروز آغاز پادشاهی محمدرضا شاه) نام داشت و بعد از انقلاب تغییر کرد. اما اگر می‌پرسید اسم هفت‌تیر از کجا آمده است باید بگوییم این تاریخ مربوط به بمب‌گذاری در دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی است که برای ادای احترام به کشته‌شدگان حادثه تاریخ آن را به‌عنوان اسم میدان انتخاب کردند.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس MOHAMMAD SADEGHI (mHs)
-
محله های پایین شهر تهران
۱. شوش؛ شلوغ‌ترین و پرترددترین محله جنوب تهراان
محله شوش یکی از پرتردد و شلوغ‌ترین و بهترین محله های پایین شهر تهران است. خیلی‌ها این محله را به بورس ظروف شیشه‌ای و بلور می‌شناسند.
محله شوش از شمال به خیابان شوش شرقی، از جنوب به خیابان تاجیک، رضاخانی، جهانیان و کوه گچی، از شرق به خیابان ۱۷ شهریور و از غرب به خیابان فدائیان اسلام و میدان شوش محدود می‌شود. در ضمن این محله به پایانه جنوب و ایستگاه راه‌آهن خیلی نزدیک است. همین موضوع هم بر شلوغی و آلودگی محله افزوده است. ایستگاه مترو شوش هم نزدیکترین ایستگاه مترویی است که می‌توانید برای رفتوآمد استفاده کنید.
دروازه غار و دروازه شاه عبدالعظیم دو تا از دروازه‌های قدیمی تهران‌اند که هنوز سرحال و قبراق در محله شوش باقی مانده‌اند و می‌توانید از آن‌ها دیدن کنید. بوستان بعثت که بزرگ‌ترین بوستان تهران است در این محله قرار گرفته است.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس Behzad Brahui
۲. مولوی؛ محله ای با حال و هوای تهران قدیم
در لیست محله های تهران از بالا به پایین و در بین محله‌های پایین‌شهر می‌توان گفت محله مولوی تا حد زیادی بافت و اصالت خودش را حفظ کرده است.
محله مولوی از شرق با میدان قیام و خیابان ری، از جنوب با میدان شوش و خیابان شوش و از غرب با میدان محمدیه، خیابان مولوی و خیابان خیام محدود شده است. وجود ایستگاه مترو و خط اتوبوس بیآرتی رفتوآمد را خیلی برای ساکنین محله آسان کرده است.
محله مولوی بورس اجناس مختلفی مثل پارچه، لوازم بهداشتی، وسایل پلاستیکی، سیگار، مواد غذایی و کارتون مواد غذایی، موتور‌فروشی و لوازم یدکی و جانبی موتور است. مراکز مهمی مثل بازار تاریخی مولوی، بازار پارچه‌فروش‌ها، کلیسای تادئوس، کوچه‌باغ ایلچی و کوچه مرغی که محل خرید‌وفروش انواع حیوانات است در این خیابان و محله قرار دارد.
تاریخ ساخت خیابان مولوی به عهد ناصری برمی‌گردد. ناصرالدین شاه دستور داد تا هزار قدم از مرز شهر تهران به سمت جنوب بروند و خندق جدید شهر را حفر کنند. خیابان مولوی را هم در شمال خندق ساختند. این خیابان در آن زمان اسماعیل بزاز نام داشت و در زمان پهلوی به مولوی تغییر نام داد.
جالب است بدانید که در سال ۱۴۹۳ در محله مولوی اسکلت یک انسان که مربوط به ۷۰۰ سال پیش بود پیدا شد.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس سهراب مشایخیان
۳. راه آهن؛ با کوچه های درهم تنیده و خانه های قدیمی
محله راه‌آهن یکی از محله‌ها قدیمی تهران است که در جنوبی‌ترین نقطه خیابان ولیعصر قرار گرفته است و پیرامون ایستگاه راه‌آهن شکل گرفته است.
این محله از شرق به خیابان وحدت اسلامی، از غرب به خیابان کارگر، از شمال به خیابان مختاری و از سمت جنوب به خیابان شوش محدود می‌شود. ایستگاه بیآرتی و متروی راه‌آهن هم درست در کنار ساختمان راه‌آهن قرار گرفته است.
دلیل اصلی نام‌گذاری این محله وجود ساختمان راه‌آهن است. اولین بار در زمان ناصرالدین شاه ایده ساخت راه‌آهن مطرح شد. اما در زمان رضاخان کلنگ ساخت ساختمان راه‌آهن زده شد.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس behnam samadi
-
محله های خیلی پایین شهر تهران
۱. دولاب؛ برشی از تاریخ تهران
دولاب یکی از محله‌های قدیمی در جنوب شهر تهران است. این محله از شمال به بزرگ‌راه محلاتی، از جنوب به بزرگ‌راه خاوران، از غرب به خیابان اسفندیاری و از شرق به بزرگ‌راه امام علی منتهی می‌شود. نزدیکترین ایستگاه مترو به این محله ایستگاه دروازه دولاب (چهل‌تن دولاب) است.
با اینکه در بین محله های تهران از بالا به پایین این محله یکی از محله‌های جنوبی و پایین‌شهر محسوب می شود اما امکانات نسبتا خوبی برای یک محله مناسب زندگی دارد. در این محله آثاری از تهران قدیم مثل تکیه چال، امامزاده چهل‌تن و مسجد کوچکی که قدمتی ۷۰۰ ساله دارند، همچنان قابل مشاهده است.
دولاب در زمان‌های خیلی قدیم یکی از روستاهای اطراف تهران بوده است؛ روستایی با خاک حاصل‌خیز و محصولات خوب. شاید از خیلی‌ها شنیده باشید که بگویند خیار و صیفی‌جات این منطقه معروف بوده است. با کشیدن حصار دور شهر تهران یکی از اصلی‌ترین دروازه‌های شهر یعنی دروازه دولاب در این روستا ساخته شد و آغازی بود برای رونق گرفتن محله.
داستان اینکه اسم دولاب از کجا آمده است این است که ساکنین برای بیرون کشیدن آب از چاه از دولاب و دلو استفاده می‌کردند. دولاب چرخ چوبی با ریسمان و دلو ظرفی برای بیرون کشیدن آب از چاه است.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس رضا حیدری
۲. جوانمرد قصاب؛ ا محله های قدیمی شهر ری تهران
محله جوانمرد قصاب در جنوب شرقی تهران و در شهر ری قرار دارد. این محله از شمال به اتوبان آزادگان، از جنوب به بلوار بسیج و اتوبان آوینی، از شرق به خیابان فدائیان اسلامی و از غرب به اتوبان شهید رجایی محدود می‌شود. خط مترو و خطوط اتوبوس‌رانی رفتوآمد ساکنین محله را بسیار راحت کرده است.
شهرداری تهران به فضاهای سبز و پارک‌های این محله توجه زیادی کرده است. امکانات رفاهی دیگر هم به‌شکلی وجود دارند که کاملا پاسخگوی نیازهای ساکنین محله‌‌اند. محله جوانمرد قصاب تا قبل از سال ۱۳۷۰ از محله‌های حاشیه‌ای تهران بود و بعد از این سال با رشد جمعیت و مهاجرت افراد به آن رشد کرد و به یکی از محله‌های تهران تبدیل شد.
مهم‌ترین مکان این منطقه بقعه جوانمرد قصاب است که نامش را روی کل محله هم گذاشته‌اند. اما جوانمرد قصاب چه کسی بوده است؟ گفته می‌شود که او یکی از ۱۷ یار وفادار امام علی و از قصابان مورد اعتماد او بوده است. حتی ملاحسین کاشفی در فتوت‌نامه می‌گوید: «گوسفندی را که حضرت علی در روز غدیر خم کشت، جوانمرد قصاب، قصابی کرد».
۳. پاسگاه نعمت آباد؛ معروف به محله یخچالی های تهران
در بین محله های تهران از بالا به پایین به یکی از جنوبی‌ترین محله‌ها یعنی پاسگاه نعمت‌آباد رسیدیم. این محله از شمال به اتوبان سعیدی یا جاده ساوه، از جنوب به بلوار ورامینی، از شرق به اتوبان کاظمی و از غرب به شهرک شهید بخارایی محدود می‌شود. این محله ایستگاه مترویی با همین نام دارد.
اگر در کوچه و خیابان‌های این محله راه بروید متوجه خواهید شد که تا حد زیادی بافت قدیمی خود را حفظ کرده است و محله حال‌وهوای دهه‌های گذشته را دارد. از مکان‌های مهم محله می‌توان به گرمابه محمدآقا، حمام شعبانی، قلعه برج‌وبارو و بازار مبل نعمت‌آباد اشاره کرد.
در گذشته در مکان فعلی این محله مردم به کشاورزی و زراعت مشغول بودند. در آن زمان قلعه برج‌وبارو در واقع دروازه ورودی روستا بوده است. با افزایش جمعیت و توسعه تهران خیلی از مهاجران برای زندگی به این منطقه آمدند و باعث رشد و رونق آن شدند.
دلیل اینکه بعضی‌ها به این محله می‌گویند پاسگاه نعمت‌آباد این است که بعد از انقلاب پاسگاهی در آن ساخته شد و با وجود اینکه دیگر اثری از پاسگاه نیست هنوز اسمش باقی مانده است.
منبع عکس گوگل مپ، عکاس Ali Japoni
بیشتر بخوانید: بازار مبل تهران؛ جدیدترین و شیک‌ترین‌ها را از اینجا بخرید
اگر بخواهیم نتیجه‌گیری و جمع‌بندی خودمان را از محله های تهران از بالا به پایین بگوییم واقعیت این است که نمی‌توان به‌طور قطع گفت حتما و لزوما محله‌های بالاشهر نسبت به محله‌های پایین‌شهر برتر و جای بهتری برای زندگی هستند. چون نیابد یادمان برود که ما انسان‌ها و روابطمان خیلی فراتر از ساختمان و محله‌ای که در آن زندگی می‌کنیم هستیم و این خود ماییم که به خانه‌مان فارغ از اینکه در کدام نقطه شهر قرار دارد روح و هویت می‌بخشیم.
سوالات متداول
بالاشهر و پایین‌شهر تهران کجاست؟
به‌طور کلی پایین‌شهر در تهران از جنوبی‌ترین نقطه شهر شروع می‌شود و هر چه به سمت شمال پیش می‌رویم به محله‌های بالاشهر نزدیک‌‌تر می‌شویم. دلیلش هم این است که هسته اصلی شهر تهران در بخش جنوبی قرار داشته و مشخص است که این شهر برای رشد و بزرگ‌تر شدن نیاز داشته تا به سمت شمال و در جهت‌های شرق و غرب پیش‌روی کند.
تفاوت بالاشهر و پایین‌شهر در چیست؟
تفاوت بالاشهر و پایین‌شهر در یک سری ویژگی‌ها مثل تراکم جمعیت و ساختمان‌ها، مدرن بودن و نوسازی بافت محله، وضعیت مالی و فرنگی، امکانات شهری، لوکس و گران بودن، شلوغی و آلودگی هوا و … است.
زندگی در بالاشهر بهتر است یا پایین‌شهر؟
جواب دقیقی برای این سوال وجود ندارد. یعنی نمی‌توان خیلی راحت درباره بهترین یا بدترین محله های تهران برای زندگی نظر داد. می‌توان گفت محله‌های شمالی و جنوبی تهران هر کدام در عین شبیه بودن و داشتن یک سری ویژگیهای مشترک کاملا با یکدیگر فرق دارند و هر کدام برای خودشان یک دنیای جدا هستند. در نهایت باید ببینید که ویژگیهای کدام محله به نوع و شکل زندگی شما نزدیک‌‌تر است.
تفاوت قیمت خانه بالاشهر و پایین‌شهر به چه صورت است؟
قیمت رهن، اجاره و خرید خانه در بالاشهر و پایین‌شهر خیلی متفاوت است. اگر کم‌ترین قیمت خانه را برای جنوبی‌ترین نقطه و محله شهر تهران در نظر بگیریم، هرچه به سمت شمال پیش می‌رویم قیمت خانه هم رشد صعودی دارد و مرتب گران‌تر می‌شود.