در محله چاله میدان قدیم در حوالی محله امام‌زاده یحیی می‌توانید شاهد حضور خانه‌ای قدیمی و ارزشمند باشید. این خانه، عمارت کاظمی است. یعنی یکی از مکان‌هایی که برای درک اصالت تهران، خوب است به آن سری بزنید و در برنامه‌های تهران‌گردی‌تان برایش جایی باز کنید. عمارت کاظمی به نام‌های دیگری مانند سرای کاظمی یا «خانه موزه تهران قدیم» هم شهرت دارد. اما چرا این ملک دیدنی است و چرا باید به بازدید آن رفت؟
عمارت کاظمی کجاست ؟
همان‌طور که گفته شد، عمارت کاظمی از بناهای قدیمی تهران است. اما ماجرا و دلیل دیدنی بودن آن چیست؟ این خانه متعلق به شخصی به همین نام، آقای کاظمی بوده یعنی سید کاظم کاظمی که این ملک را در اواخر دوره قاجار خریده است. عناصر و ویژگی‌های بناهای دوره قاجار در عمارت کاظمی دیده می‌شود. شاید بخواهید بدانید که ویژگی‌های عمارت‌ها و ساختمان‌های دوران قاجار دقیقا چگونه است. در این صورت باید بدانید که این بناها دارای بخش‌هایی به شرح زیر هستند:
اندرونی؛
بیرونی؛
آب‌انبار؛
هشتی؛
شاه‌نشین؛
درگاهی‌های متعدد؛
بادگیر؛
مطبخ؛
و… .
این بخش‌ها در عمارت کاظمی هم دیده می‌شوند. شیشه‌های رنگارنگ و پنجره‌های طرح‌دار نیز بخشی از هویت معماری قاجار را می‌سازد. بخش‌های مختلف این خانه به عنوان موزه‌ای دیدنی در معرض بازدید عموم قرار دارد. حتی زیرزمین آن هم بدل به موزه مردم شناسی شده است و با دیدن‌کردن از آن، امکان آشنایی با تهران قدیم وجود دارد. مثلا در آن به آداب و رسوم تهران در گذشته یا مشاغلی پرداخته شده که در دوران‌های قدیم در تهران انجام می‌شده است. مجسمه‌هایی مومی به شکل انسان‌ها با لباس‌ها و مشاغل قدیمی در این موزه قرار دارد که سر زدن به آنها و دیدن‌شان خالی از لطف نخواهد بود. پنجره‌های ارسی بنا، نقاشی پشت شیشه‌های پنجره‌ها و گچ‌بری‌های به کار رفته در ساخت این بنا و تزئینات آن باعث شده تا نمایی به شدت دیدنی داشته باشد.
ویژگی‌های خانه کاظمی چیست؟
عمارت کاظمی دارای قدمتی حدودا ۱۰۰ ساله است و همین باعث می‌شود که این بنا که تقریبا روبه‌روی امام‌زاده یحیی قرار گرفته از دیدنی‌ترین بناهای بازمانده از دوران قاجار باشد. مساحت خانه کاظمی تقریبا ۲ هزار متر است و حیاط باصفایی دارد. حیاط این عمارت با وجود حوضی در مرکز آن و درخت‌ها، بوته‌ها و گلدان‌های اطرافش هم به دیدنی‌تر شدن فضا کمک خاصی می‌کند.
در سال ۱۳۸۶، بنای کاظمی مرمت شد و شهرداری منطقه ۱۲، آن را بدل به خانه موزه تهران قدیم کرد. در موزه فعلی، بخش‌های مختلفی وجود دارد که از این قرار هستند:
تالار مشاهیر؛
تماشاخانه؛
کتابخانه تخصصی در حوزه تهران‌شناسی؛
نگارخانه؛
موزه مردم‌شناسی.
همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، این بنا متعلق به سیدکاظم کاظمی است. این فرد در خدمت محمدشاه قاجار بوده و در زمینه نگهداری و مراقبت از اصطبل‌های شاهی مسئولیت‌هایی داشته است. علاوه بر این عمارت معروف، مدرسه‌ای در خیابان ری و مسجدی نیز در همان محله از یادگارهای سیدکاظم برای تهران به شمار می‌روند.
خوب است بدانید که عمارت کاظمی در گذشته با چه بناهای دیگری همسایه بوده است. شواهد و بررسی‌های تاریخی نشان می‌دهد که در غرب این بنا تکیه عباسقلی و در شرق آن، تکیه پهلوان شریف قرار داشته است. شمال عمارت به محله دروازه دولاب می‌رسد. عمارت کاظمی از خانه‌های مهم و اعیانی گذشته‌های تهران بوده است.
نشانی سرای کاظمی چیست ؟
برای بازدید از این بنای قدیمی و جذاب باید به خیابان ۱۵ خرداد شرقی، کوچه امام‌زاده یحیی، کوچه مستوفی بروید. از نظر زمان بازدید هم باید گفت که تمام روزهای هفته به غیر از دوشنبه‌ها و روزهایی که تعطیل رسمی هستند، امکان رفتن به عمارت کاظمی وجود دارد. کافی است به نشانی فوق بروید و در بازه زمانی ۹ صبح تا ۶ بعدازظهر از این بنا دیدن کنید.
این خانه ارزش زیادی دارد چون در محله‌ای که همچنان به حضورش ادامه می‌دهد، خانه‌ها و ملک‌های دیگر ساختار قدیمی ندارند و بافتی تاریخی در حوالی آن دیده نمی‌شود. پس باید در حفظ و نگهداری این بنا تمام سعی و تلاش افراد مسئول به کار گرفته شود. بازدید از موزه‌ها و خانه‌های قدیمی، علاوه بر اینکه جالب و سرگرم‌کننده هستند، باعث می‌شوند تا درباره تاریخ و فرهنگ ایران هم بیشتر بدانید و با آگاهی از گذشته، درک بهتری از آینده پیدا کنید.
در آخر
برای دیدن خانه کاظمی حتما برنامه‌ریزی داشته باشید. حیف است که در تهران زندگی کنید و تلاشی برای دیدن جذابیت‌های تاریخی و فرهنگی آن به خرج ندهید. فقط تهرانی‌ها نیستند که باید جذابیت‌های این شهر را ببینند. اگر اهل تمامی موارد هستید هم برای بازدید از موزه‌ها و مکان‌های دیدنی تهران آستین‌هایتان را بالا بزنید.