وقتی به کشورهای مختلف فکر می‌کنیم نمادهای مختلفی از آن کشورها در ذهن ما نقش می‌بندد، نمی‌شود به فرانسه فکر کنیم و برج ایفل را به خاطر نیاوریم، یا کسی در مورد ایتالیا بگوید و برج پیزا را تصور نکنیم. تا به حال فکر کرده‌اید نماد کشور ما چیست؟ وقتی به کشور ایران فکر می‌کنیم چه چیزهایی در ذهن ما نقش می‌بندد؟ تخت جمشید، ارگ بم، میدان نقش جهان، برج میلاد؟ بدون شک اگر بخواهیم به چندین مورد به عنوان نماد کشور ایران اشاره کنیم برج آزادی هم به ذهن ما خطور می‌کند. برج آزادی تهران که به عنوان سمبل شهر تهران و به نوعی کشور ایران محسوب می‌شود حقایق و رازهای جالبی در دل خود دارد که در ادامه این مطلب قصد داریم در مورد آن بیشتر صحبت کنیم.
تاریخچه برج آزادی
برج آزادی در سال ۱۳۴۹ توسط حسین امانت یکی از برجسته‌ترین معماران ایرانی در میان یکی از میدان‌های اصلی غرب تهران به نام میدان شهیاد (میدان آزادی کنونی) ساخته شد. جالب است بدانید برج آزادی که تا پیش از انقلاب اسلامی ایران به عنوان برج شهیاد شناخته می‌شد، برای یادبود جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی در ایران ساخته شده بود.
یکی از حقایق جالب برج آزادی در مورد انتخاب معمار این بنا است. ماجرا از این قرار است که در سال ۱۳۴۵ طرح یک نماد شناسایی ایران میان معماران ایرانی به مسابقه گذاشته شد و در پایان طرح مهندس حسین امانت که در آن روزگار ۲۴ سال داشت و دانش‌آموخته دانشکده هنرهای زیبا بود برگزیده شد. عملیات ساخت برج در ۱۱ آبان سال ۱۳۴۸ آغاز شد و پس از ۲۸ ماه کار در ۲۴ دی ماه سال ۱۳۵۰ با نام برج شهیاد به بهره‌برداری رسید.
جالب است بدانید منشور حقوق بشر کوروش کبیر برای اولین بار در جشن گشایش این برج توسط محمدرضا پهلوی و همسرش شهبانو فرح پهلوی پرده برداری شد.
این برج در ۲۶ اسفند ماه سال ۱۳۵۰ هجری شمسی، به پیشنهاد مدیر کل حفاظت آثار باستانی و بناهای تاریخی، توسط وزیر فرهنگ و هنر آن زمان، به فهرست آثار ملی کشور اضافه شد.
شاید بتوان گفت مهمترین وقایع تاریخی دوران انقلاب هم در میدان آزادی و در کنار این برج به وقوع پیوست. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در بازگشت امام خمینی (ره) از پاریس در این مکان تجمعاتی برگزار شد و این میدان از شهیاد به آزادی تغییر نام داده شد.
معماری برج آزادی
معماری برج آزادی تلفیقی از معماری دوران هخامنشی، ساسانی و دوره اسلامی است که به شکلی زیبا و منحصر به فرد به کمک ۴۶.۰۰۰ قطعه سنگ بریده در یک بنا کنار هم قرار گرفته‌اند. برج آزادی دارای ۴ طبقه است و ۶۳ متر طول دارد و ارتفاع آن از سطح زمین به ۴۵ متر می‌رسد. اگر قصد رفتن به بالای برج را داشته باشید، دو آسانسور و دو راه پله با ۲۸۶ پله شما را به بالای برج می‌رسانند. نکته جالب در مورد ارتفاع این بنا این است که به دلیل نزدیکی برج آزادی به فرودگاه مهرآباد ارتفاع بنا ۴۵ در نظر گرفته شد و نمی‌توانست از این بلندتر ساخته شود.
به گفته حسین امانت معمار این بنای زیبا خطوط موازی و کشیده پایه‌ها یادآور سبک معماری هخامنشی، قوس اصلیِ میان برج، نمادی از طاق کسری که مربوط به دوره ساسانی است، وقتی زیر برج آزادی قرار می‌گیرید و به سمت بالا نگاه می‌کنید، شکوه و زیبایی این قوس را لمس خواهید کرد. قوس بالایی آن که یک قوس شکسته است، از نفوذ اسلام در ایران الهام گرفته شده است.
دو طبقه داخل برج، یکی بالای قوسِ طاق اصلی و دیگری زیر گنبد است که با آسانسور قابل دسترسی‌است. طبقه بالا به عنوان نمایشگاه طراحی و با گنبدی از بتن سفید پوشیده شده‌است. در این گنبد، مُقرنس ایرانی به شیوه تازه‌ای اجرا شده و ارتفاع آن از بام آزادی بیرون زده، دیده می‌شود و با کاشی‌های فیروزه‌ای و معرق ایرانی پوشیده شده‌است.
در رأس برج فضایی مانند بادگیرها شبیه‌سازی شده است به همین علت در چهار سوی طبقه آخر بنا، شیارهایی عمودی مشابه دریچه‌های بادگیر وجود دارد. این شیارها، علاوه بر جنبه زیبایی‌شناختی و تزیینی در این مجموعه، به تهویه هوای داخل بنا نیز کمک می‌کند.
فضای داخلی برج آزادی
برای وارد شدن به برج آزادی باید از دو زیرگذر که در قسمت شرقی و شمالی میدان آزادی واقع شده است استفاده کرد. بازدیدکنندگان معمولا از در شرقی و کارمندان و پرسنل هم از در شمالی وارد برج می‌شوند. با پایین رفتن از پله‌ها وارد زیر زمینی می‌شوید که شما را به برج و طبقاتش می‌رساند. مجموعه برج آزادی شامل چند سالن موزه، کتابخانه، سالن همایش و … است و یکی از قدیمی‌ترین مجموعه‌های فرهنگی تهران محسوب می‌شود، در ادامه به مهمترین بخش‌های فضای داخلی برج آزادی اشاره می‌کنیم.
راهروی اقوام
در راهروی اقوام آثار هنرمندان به صورت دوره‌ای نصب می‌شود. در کنار این تابلوها، چند ویترین در داخل دیوارها تعبیه شده که آثار و صنایع دستی شهرهای مختلف و انواع و اقسام سازهای سنتی در آن‌ها خودنمایی می‌کنند.
کتابخانه آزادی
کتابخانه آزادی که ۲۱۲ متر مربع از فضای زیر زمین برج را به خود اختصاص داده در مجاورت نگارخانه قرار دارد؛ قسمت عمده کتابخانه آزادی را کتاب‌هایی با زمینه‌های فرهنگی، هنری، تاریخی، اجتماعی و معماری اسلامی که به زبان‌های فارسی، انگلیسی و فرانسه نوشته شده است، تشکیل می‌دهند.
راهروی تکنولوژی
در راهروی تکنولوژی دو سالن قرینه‌ای مدور قرار گرفته که سقف آن‌ها با تلفیقی از معماری سنتی و مدرن و طاق گنبد گونه با طراحی سنتی ایرانی- اسلامی ساخته شده است. در مرکز هر یک از این سالن‌ها، فضایی مدور با ۲۸ صفحه نمایش رایانه ای قرار داده شده است و بازدیدکنندگان با قرار گرفتن روی صندلی‌های مقابل صفحه به بانک اطلاعاتی مفصلی در خصوص وقایع انقلاب، معماری برج آزادی و ایران شناسی دسترسی پیدا می‌کنند.
سالن آمفی تئاتر
سالن آمفی تئاتر یکی دیگر از مکان‌های جالب زیر زمین برج آزادی است که آن را به آن نام مولتی ویژن هم گفته می‌شود. این سالن در عمق ۱۵ متری از سطح زمین قرار گرفته است. طول این سالن ۵۰ متر و عرض آن ۲۴ متر است. سالن مولتی ویژن به پیشرفته‌ترین فناوری‌های نمایش مجهز شده است و از آن برای اکران فیلم‌های سینمایی، اجرای تئاتر، کنسرت، برنامه‌ها و مسابقات تلویزیونی، برگزاری همایش‌های مختلف و … استفاده می‌شود.
سالن ایران شناسی
سالن ایران شناسی هم یکی دیگر از محل‌های دیدنی برج آزادی است. نقشه و ماکتی از سرزمین پهناور ایران زمین طرح کلی این سالن را تشکیل داده است. بازدیدکنندگان در این بخش توسط ریل‌های متحرک که روی نقشه به حرکت در می‌آید به تماشای طرح‌های حجمی و تصاویر مختلفی از مراکز تاریخی، مذهبی، صنعتی، بعضی از ویژگی‌های اقلیمی، تنوع جغرافیایی و فرهنگی ایران می‌نشینند.
موزه تالار کهن
در موزه تالار کهن شما می‌توانید شاهد زیباترین مجموعه از سنگ‌های دنیا باشید. در این موزه ۲۵ ویترین وجود دارد که از آن‌ها جهت نمایش مجموعه‌های فرهنگی هنری و اشیای باستانی استفاده می‌شود. در حال حاضر موزه دیدنی سنگ و گوهر در این تالار قرار گرفته که شامل ۳۷۱ نوع سنگ و گوهر قیمتی از سراسر جهان است که در نوع خود بی نظیرند.
بازدید از برج آزادی
همانطور که با خواندن این مطلب پی بردید برج آزادی بخشی از هویت ملی و تاریخ معاصر کشور ایران است که شاهد رویدادهای فرهنگی و سیاسی تاثیرگذاری بوده است در واقع بخش مهمی از تاریخ سیاسی معاصر ایران در این مکان رقم خورده است.
حسین امانت در مورد این برج می‌گوید: «این بنا به گذشته‌های درخشان تاریخ ایران نظر دارد؛ به دورانی که ایران در ادبیات، هنر، معماری، صنایع دستی، علوم مختلف و چیزهای دیگر سرآمد بود. من می‌خواستم جمع‌بندی خود از این‌ها را در برج شهیاد ارائه کنم تا اگر کسی از خارج وارد ایران می‌شود یا حتی مردم ایران بدانند که این اثر به کجا و به کدام فرهنگ مربوط است».
اگر قصد دارید از جاهای هیجانی تهران بازدید کنید یا مناطق مختلف تهران را به مهمان خارجی خود نشان دهید، به شما پیشنهاد می‌کنیم گردش در مجموعه فرهنگی و هنری برج آزادی تهران را حتما تجربه کنید. علاوه بر جنبه تاریخی و نمادین این اثر، برج آزادی مملو از زیبایی است و بازدید از این بنا به تجربه‌ای ماندگار برای شما تبدیل خواهد شد.